Ο Δορυφόρος του Αργείου γλύπτη Πολύκλειτου

• 
• 

Λεπτομέρειες

 

Δημοσιεύτηκε στις 18 Απριλίου 2015 http://argolika.gr/

του Κωνσταντίνου Τζιαμπάση*
Ο Πολύκλειτος κατάγονταν από το Άργος και ήταν μαθητής του γλύπτη Αγελάδα. Δεν σώζονται πρωτότυπα έργα του, ωστόσο έχουμε την υπογραφή του σε βάσεις αγαλμάτων, όπως το ανάθημα του Πυθοκλή στην Ολυμπία

για την νίκη του στο πένταθλο το 452 π.Χ. και στο ανάθημα του Αριστίωνα από την Επίδαυρο για την νική του στην πυγμαχία.

Έργο του ήταν και το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Ήρας στο Ηραίον του Άργους. Διάσημο έργο, γνωστό από τις περιγραφές αρχαίων συγγραφέων ήταν ο Διαδούμενος, νέος αθλητής που δένει ταινία γύρω από το μέτωπο του. Ο γλύπτης, σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς, είχε γράψει πραγματεία για την ορθή απόδοση των αναλογιών του ανθρωπίνου σώματος, αντιμετωπίζοντας την ως σύνθεση επιμέρους τμημάτων.

Ένα από τα καλύτερα αντίγραφα του διάσημου έργου του Πολυκλείτου Δορυφόρος εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεάπολης, το οποίο χρονολογείται γύρω στο 440 π.Χ. Πρόκειται για άγαλμα που αναπαριστά γυμνή ανδρική μορφή με δόρυ, που κοντοστέκεται στηρίζοντας το όπλο στον αριστερό του ώμο. Το αντίγραφο αποτελεί πρότυπο απόδοσης της μορφής και της ισορροπίας κινήσεων.

Ο νεαρός άνδρας στηρίζεται στο δεξί πόδι και έχει χαλαρό το αριστερό, που πατάει στα δάκτυλα. Λυγισμένο είναι και το αριστερό χέρι, που κρατάει το δόρυ, ενώ το δεξί κρέμεται παράλληλα με το σώμα. Ο δεξιός ώμος είναι χαμηλωμένος, ενώ ο αριστερός βρίσκεται ψηλότερα. Το κεφάλι με τους επίπεδους βοστρύχους είναι ελαφρά προς τα δεξιά. Το σώμα είναι τετράγωνο και μυώδες με πλατείς ώμους.

Στόχος του γλύπτη ήταν να αποδώσει αρμονικά τις αναλογίες του ανδρικού σώματος. Πρώτη φορά η γλυπτική κατακτά σε τέτοιο βαθμό τη χαλαρότητα και την ισορροπία της μορφής. Η σύνθεση στηρίζεται στην ισορροπία των αντιθέσεων: το δεξί χαλαρό χέρι βρίσκεται πάνω από το πόδι που στηρίζει τη μορφή, ενώ το αριστερό χέρι που στηρίζει το δόρυ βρίσκεται πάνω από το χαλαρό πόδι.

Έτσι η μυϊκή δραστηριότητα κατανέμεται και στις δυο πλευρές σε μια χιαστί κίνηση. Η απόδοση των μυών, μαρτυρεί την πλήρη κατανόηση της ανατομίας του σώματος. Θεωρήθηκε τέλεια από τους συγχρόνους και τους μεταγενέστερους γλύπτες, οι οποίοι θεωρούσαν το έργο αυτό ως πρότυπο.

*Ο Κωνσταντίνος Τζιαμπάσης είναι αρχαιολόγος (University of Messina)