Ανακαλύπτοντας τον Κωστή Παπαγιώργη
photo: athensvoice.gr
Ήμουν τόσο αδιάβαστος για τον άνθρωπο, ώστε όταν πριν δέκα περίπου χρόνια μου μίλησε ο Θοδωρής για τον Κωστή Παπαγιώργη, νόμισα ότι μιλούσε για κάποιον παπά… «Ποιος είναι αυτός;» τον ρώτησα. Η αλήθεια είναι ότι ούτε ο Θοδωρής τον ήξερε για καιρό. Του τον είχε συστήσει ένας γνωστός του ψυχολόγος. Τρέχα γύρευε. Είχε διαβάσει το «Περί μέθης» και του είχε φανεί εξόχως ενδιαφέρον. Ομολογώ ότι αρχικά δεν έδωσα μεγάλη σημασία στη βιβλιο-πρότασή του. Ήμουν και είμαι επιφυλακτικός σε όσα συνήθως προτείνουν οι ψυχολόγοι, όταν θέλουν τάχα να μας πιάσουν φίλους.
Είχα άδικο. Όχι για τους ψυχολόγους αλλά για τον Παπαγιώργη. Τον Κωστή Παπαγιώργη. Τον συγγραφέα και αιρετικό διανοούμενο, τον μεταφραστή, δοκιμιογράφο, αρθρογράφο και μελετητή κειμένων φιλοσοφίας και ιστορίας. Ξεκίνησα με το βιβλίο-μαρτυρία για τον Κανέλλο Δεληγιάννη, χωρίς να γνωρίζω ότι είχε τιμηθεί με κρατικό λογοτεχνικό βραβείο. Αμέσως αγόρασα όλα όσα σχετίζονταν με την ελληνική επαναστατική περίοδο: «Τα καπάκια», το βιβλίο για τον Ξάνθο. Ο Παπαγιώργης είχε την άνεση να βυθίζεται στα κείμενα των πηγών, σε δυσεύρετο αρχειακό υλικό και να βρίσκει την άκρη του νήματος, ώστε να αφηγηθεί την ιστορία που είχε μπροστά του – ικανότητα που αρκετοί επαγγελματίες του κλάδου, επιβεβαιωμένα δυστυχώς, δεν κατέχουν.
Ωστόσο, αυτό που ξεχωρίζει στα κείμενά του, είναι η εναλλακτική αφηγηματική οπτική που επιλέγει. Ο Παπαγιώργης δε δίστασε να ψηλαφήσει πάνω στις ουλές πολλών κατασκευασμένων μύθων της εθνικής ιστορίας, όχι από διάθεση δήθεν ανατρεπτικής θέασης των πραγμάτων ή κινηματογραφικής κατακρήμνισης αταλάντευτων εθνικών στερεοτύπων. Όχι, δεν είχε τέτοιες προθέσεις. Διάβαζε, διάβαζε πολύ και ένιωθε την ανθρώπινη ανάγκη να κοινοποιήσει τη δική του αφήγηση. Ήταν καταπληκτική η ικανότητά του να ενώνει το νήμα αυτής της αφήγησης μέσα από μια αλυσίδα εξακριβωμένων ασήμαντων περιστατικών, που όμως στο τέλος συνέθεταν τον καμβά του γενικού ιστορικού πλαισίου.
Και ταυτόχρονα φιλοσοφούσε. Η αγάπη του για τη φιλοσοφία, έκδηλη στα περισσότερα γραπτά του, ήταν σαν ένας φάρος καθοδήγησης του βίου του. Αναμφισβήτητα δεν υπήρξε υπερφίαλος. Αποδέχθηκε τις ανθρώπινες αδυναμίες του και τις μετέτρεψε σε αφορμή για αφηγηματική ενδοσκόπηση, για συζήτηση με τον αναγνώστη. Αυτό πιστεύω ταπεινά πως υπήρξε ο Κωστής Παπαγιώργης. Ένας αντισυμβατικός στοχαστής, φτιαγμένος από αληθινά υλικά, γι’ αυτό και είχε – και έχει – πολλούς φανατικούς αναγνώστες. Αυτή η αφτιασίδωτη εξομολογητική διάθεση είναι ό,τι πιο πολύτιμο μας έχει κληροδοτήσει. Ομολογώ ότι, εκτός των άλλων, υπήρξε και ο μοναδικός άνθρωπος που με έβαλε να διαβάσω με προσοχή κείμενα για το τηλεοπτικό υπερθέαμα της εποχής μας, το ποδόσφαιρο. Κάθε βδομάδα έψαχνα να διαβάσω τα άρθρα του μέσα από το διαδίκτυο. Δε θα σας πω ότι ήταν όλα συναρπαστικά, ανατρεπτικά, επαναστατικά. Ήταν όμως ανθρώπινα, φιλικά, βαθιά εξομολογητικά. Ήταν μάστορας της ειρωνείας και δεν τη χάριζε με ευκολία. Γι’ αυτό και τα δώρα του ήταν πολύτιμα.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο τηλεφώνησε πάλι ο Θοδωρής: «έλα ρε συ, έμαθες ότι πέθανε ο Παπαγιώργης;» με ρώτησε απότομα. Όχι, δεν το ήξερα. Ο ίδιος που μου τον σύστησε, ο ίδιος έλαχε και να με πληροφορήσει για την απώλειά του. Απόδειξη ότι δεν ήμουν μόνο εγώ που τον παρακολουθούσα πιστά ως το τέλος. Στη βιβλιοθήκη μου πάντως είμαι περήφανος που φιλοξενώ αρκετά από τα βιβλία του. Αυτού του ανθρώπου που δεν ολοκλήρωσε ούτε τις σπουδές στη Νομική ούτε στη Φιλοσοφία. Αλλά που η γραφή του είναι πιο καθηλωτική από πολλών άλλων με κάμποσους τίτλους στο βιογραφικό τους.
Όταν κάποτε διαφώνησα με έναν συνάδελφο για κάποιο ζήτημα σχετικό με την ιστορία, του ανέφερα ότι πολλά από αυτά που υποστήριζα, δεν ήταν δικά μου αλλά πληροφορίες από βιβλία του Παπαγιώργη. «Ποιος είναι αυτός;» με ρώτησε εκνευρισμένος. «Δεν είναι κάποιος που φαντάζεσαι εύκολα», του είχα απαντήσει. Στην επόμενη συνάντησή μας του χάρισα το βιβλίο για τον Κανέλλο Δεληγιάννη. «Αυτά, μόνο τα κουμμούνια μπορεί να τα γράφουν», μου είπε, όταν το διάβασε.
…Μάλιστα. Ο Κωστής Παπαγιώργης ήταν φτιαγμένος από ατόφια ανθρώπινα υλικά, αληθινός ως το τέλος. Κι ίσως, αυτό δεν άρεσε σε μερικούς που λησμόνησαν τον άνθρωπο στο τρελό κυνήγι τους για ήρωες και ημίθεους επί γης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου