Γάμος αλά αργολικά – Έθιμα από τα χωριά της Αργολίδας
- Λεπτομέρειες
- Δημοσιεύτηκε στις 25 Ιουλίου 2015http://argolika.gr/
του Γιώργου Νικολόπουλου
Εκείνη, τον περίμενε μπροστά στην είσοδο. Όχι της εκκλησίας αλλά του σπιτιού της... Εκεί θα χόρευαν τον Ησαϊα (έτσι γλίτωνε και ο κουμπάρος το στολισμό του ναού)! Χωρίς νυφικό, αλλά με την επίσημη ενδυμασία της βλαχοπούλας, ήταν έτοιμη να υποδεχτεί τον άντρα της ζωής της που πιθανόν να είχε πρωτοδεί λίγες μέρες νωρίτερα. Μεταξύ τους ωστόσο, ταίριαζαν απόλυτα... Το βεβαίωνε άλλωστε και ο συμβολαιογράφος που συνέταξε το προικοσύμφωνο!
...Και νάσου στο βάθος του δρόμου οι συμπέθεροι. Μπροστά, στo στολισμένο «όχημα» (ενός ίππου ή έστω ημιόνου), ο γαμπρός και πίσω οι υπόλοιποι «κορναρίζοντας» με κλαρίνα και βιολιά. Εκείνος, σοβαρός και προσεκτικός (για να μη χαλάσει τις τσακίσεις της φουστανέλας), κατέβαινε από το τετράποδο και πλησίαζε τη νύφη για να ξεκινήσει το μυστήριο.
Κάπως έτσι γίνονταν πριν από αρκετές δεκαετίες οι γάμοι. Σε κάθε χωριό, είχαν και τα δικά τους έθιμα (κοινά ή κατ' αποκλειστικότητα), πολλά από τα οποία διατηρούνται μέχρι και σήμερα. Για παράδειγμα τα «μελώματα». Αντίθετα, κάποια άλλα, όπως π.χ. τα λερωμένα εσώρουχα του γαμπρού (για να μην τον πιάνουν τα μάγια) αλλά και η επίδειξη του γαμήλιου σεντονιού, μάλλον καταργήθηκαν.
Στη συνέχεια, θα διαβάσετε μερικά από τα έθιμα του γάμου σε χωριά της Αργοναυπλίας. Τα στοιχεία έχουν αντληθεί κυρίως, από το βιβλίο του δημοσιογράφουΚώστα Δ. Σεραφείμ «Τα λαογραφικά της Αργολίδος» (1981).
Καρυά
Μια Κυριακή πριν από το γάμο έριχναν τα "αλέσματα". Στο σπίτι του γαμπρού και της νύφης αντίστοιχα, στρωνόταν από μία κουβέρτα όπου σε αυτή, οι συγγενείς πήγαιναν ένα κόσκινο σιτάρι ανακατεμένο με δεκάρες, καρύδια, αμύγδαλα. Τα παιδιά συναγωνίζονταν ποιο θα έπαιρνε τα περισσότερα με το ξεδιάλυμα. Το σιτάρι μετά τη διαλογή πήγαινε στο μύλο για να αλεστεί και να γίνουν οι πίτες του γάμου.
Μια Κυριακή πριν από το γάμο έριχναν τα "αλέσματα". Στο σπίτι του γαμπρού και της νύφης αντίστοιχα, στρωνόταν από μία κουβέρτα όπου σε αυτή, οι συγγενείς πήγαιναν ένα κόσκινο σιτάρι ανακατεμένο με δεκάρες, καρύδια, αμύγδαλα. Τα παιδιά συναγωνίζονταν ποιο θα έπαιρνε τα περισσότερα με το ξεδιάλυμα. Το σιτάρι μετά τη διαλογή πήγαινε στο μύλο για να αλεστεί και να γίνουν οι πίτες του γάμου.
Αγριλίτσα
Το πρωί της Κυριακής του γάμου, τα πιο όμορφα κορίτσια του χωριού (υποκειμενικές οι κρίσεις) μοίραζαν καλέσματα στα σπίτια των συγχωριανών τους. Το κάλεσμα ήταν τρία γαρύφαλλα και ένα κουφέτο, διπλωμένα σε κόκκινο χαρτί. Στο σπίτι του γαμπρού έστηναν το "μπαϊράκι": Σ' ένα καλάμι στερέωναν μια τσεμπέρα (μαντήλι) λευκή με κόκκινες και θαλασσιές κορδέλες σε σχήμα σταυρού. Στην κορυφή κρεμούσαν ένα ρόδι. Το απόγευμα ο γαμπρός μετά το φαγητό πήγαινε με το σόι του στο σπίτι της νύφης έχοντας στη τσέπη του το ρόδι. Αυτό το έσπαζε στην εξώπορτα. Όταν ο παπάς απήγγειλε το "H δε γυνή να φοβήται τον άνδρα" ο γαμπρός ήταν αυτός που πατούσε το πόδι της νύφης για να δείξει ότι θα έχει το "πάνω χέρι". Αλίμονο όμως αν προλάβαινε να τον πατήσει η νύφη... Μετά το γλέντι ένα ψαροκάικο στη Νέα Κίο περίμενε τους νιόπαντρους για το γαμήλιο ταξίδι στις Σπέτσες, την Κοιλάδα ή τον... μακρινό Πόρο.
Το πρωί της Κυριακής του γάμου, τα πιο όμορφα κορίτσια του χωριού (υποκειμενικές οι κρίσεις) μοίραζαν καλέσματα στα σπίτια των συγχωριανών τους. Το κάλεσμα ήταν τρία γαρύφαλλα και ένα κουφέτο, διπλωμένα σε κόκκινο χαρτί. Στο σπίτι του γαμπρού έστηναν το "μπαϊράκι": Σ' ένα καλάμι στερέωναν μια τσεμπέρα (μαντήλι) λευκή με κόκκινες και θαλασσιές κορδέλες σε σχήμα σταυρού. Στην κορυφή κρεμούσαν ένα ρόδι. Το απόγευμα ο γαμπρός μετά το φαγητό πήγαινε με το σόι του στο σπίτι της νύφης έχοντας στη τσέπη του το ρόδι. Αυτό το έσπαζε στην εξώπορτα. Όταν ο παπάς απήγγειλε το "H δε γυνή να φοβήται τον άνδρα" ο γαμπρός ήταν αυτός που πατούσε το πόδι της νύφης για να δείξει ότι θα έχει το "πάνω χέρι". Αλίμονο όμως αν προλάβαινε να τον πατήσει η νύφη... Μετά το γλέντι ένα ψαροκάικο στη Νέα Κίο περίμενε τους νιόπαντρους για το γαμήλιο ταξίδι στις Σπέτσες, την Κοιλάδα ή τον... μακρινό Πόρο.
Νέα Τίρυνθα
Ο γαμπρός δεν άλλαζε εσώρουχα για να είναι ...ακάθαρτος και να μην τον πιάνουν τα μάγια και το "Αμπόδεμα". Το "Aμπόδεμα" ήταν ένα μαγικό με το οποίο ο άντρας δεν μπορούσε να επιτελέσει τα συζυγικά του καθήκοντα. Σε περίπτωση που η νύφη δεν ήταν παρθένα, τότε ο γαμπρός ζητούσε πανωτίμι, δηλαδή περισσότερη προίκα από αυτή που του είχαν τάξει.
Ο γαμπρός δεν άλλαζε εσώρουχα για να είναι ...ακάθαρτος και να μην τον πιάνουν τα μάγια και το "Αμπόδεμα". Το "Aμπόδεμα" ήταν ένα μαγικό με το οποίο ο άντρας δεν μπορούσε να επιτελέσει τα συζυγικά του καθήκοντα. Σε περίπτωση που η νύφη δεν ήταν παρθένα, τότε ο γαμπρός ζητούσε πανωτίμι, δηλαδή περισσότερη προίκα από αυτή που του είχαν τάξει.
Αχλαδόκαμπος
Στο γαμπρό έδιναν για προίκα τα χαλκώματα (καζάνι, μπακίρι, μασιά, σιδερωστιά, ταψιά, λυχνοστάτη, τετζερέδες, σίδερο, χαβάνι, μπρίκια), το ρουχισμό (μπελαρίνες, γιουρντιά, 12 ταγάρια, 32 ζευγάρια μάλλινες ανδρικές κάλτσες, μαξιλάρες, πουκαμίσα, πουκαμίσα γυναικεία, δύο πουκαμίσες για τον ...πεθερό, βράκες γυναικείες, σάισμα, βελέτζες και μια κασέλα).
Στο γαμπρό έδιναν για προίκα τα χαλκώματα (καζάνι, μπακίρι, μασιά, σιδερωστιά, ταψιά, λυχνοστάτη, τετζερέδες, σίδερο, χαβάνι, μπρίκια), το ρουχισμό (μπελαρίνες, γιουρντιά, 12 ταγάρια, 32 ζευγάρια μάλλινες ανδρικές κάλτσες, μαξιλάρες, πουκαμίσα, πουκαμίσα γυναικεία, δύο πουκαμίσες για τον ...πεθερό, βράκες γυναικείες, σάισμα, βελέτζες και μια κασέλα).
Παλαιά Επίδαυρος
Όταν πήγαιναν οι νιόπαντροι στο νυφικό κρεβάτι που ήταν στρωμένο με άσπρα σεντόνια, πρώτα έριχναν και κυλούσαν πάνω σε αυτό ένα αρσενικό παιδί, ώστε να κάνουν το πρώτο παιδί αγόρι. Η πεθερά της νύφης ήταν αυτή που πήγαινε πρώτη το επόμενο πρωί στο δωμάτιο για να διαπιστώσει αν χρειάζεται να ζητήσουν την πρόσθετη προίκα (που λέγαμε νωρίτερα)...
Όταν πήγαιναν οι νιόπαντροι στο νυφικό κρεβάτι που ήταν στρωμένο με άσπρα σεντόνια, πρώτα έριχναν και κυλούσαν πάνω σε αυτό ένα αρσενικό παιδί, ώστε να κάνουν το πρώτο παιδί αγόρι. Η πεθερά της νύφης ήταν αυτή που πήγαινε πρώτη το επόμενο πρωί στο δωμάτιο για να διαπιστώσει αν χρειάζεται να ζητήσουν την πρόσθετη προίκα (που λέγαμε νωρίτερα)...
Εξοχή
Ένας – ένας, βγαίνοντας από την εκκλησία στον περίβολο, άρχιζε να χορεύει. Όταν έβγαινε η νύφη ήταν υποχρεωμένη να χορέψει με όλους τους συμπεθέρους. Η μάνα του γαμπρού στο σπίτι τηγάνιζε αυγά τα οποία έτρωγαν οι νεόνυμφοι πριν ξεκινήσει το γλέντι. Την άλλη μέρα οι δυο τους πήγαιναν στη βρύση, έβαζαν νερό στο στόμα τους και καταβρέχονταν.
Ένας – ένας, βγαίνοντας από την εκκλησία στον περίβολο, άρχιζε να χορεύει. Όταν έβγαινε η νύφη ήταν υποχρεωμένη να χορέψει με όλους τους συμπεθέρους. Η μάνα του γαμπρού στο σπίτι τηγάνιζε αυγά τα οποία έτρωγαν οι νεόνυμφοι πριν ξεκινήσει το γλέντι. Την άλλη μέρα οι δυο τους πήγαιναν στη βρύση, έβαζαν νερό στο στόμα τους και καταβρέχονταν.
Κεφαλόβρυσο
Προτού γίνει η στέψη, το πρωί της Κυριακής φόρτωναν στην πλάτη της νύφης ένα βαρέλι κι ένα αγοράκι και αυτή πήγαινε στη βρύση ή στο πηγάδι για νερό. Όταν γύριζε τη στόλιζαν, της έβαζαν στα πόδια της ένα ταψί και της έριχναν χρήματα.
Προτού γίνει η στέψη, το πρωί της Κυριακής φόρτωναν στην πλάτη της νύφης ένα βαρέλι κι ένα αγοράκι και αυτή πήγαινε στη βρύση ή στο πηγάδι για νερό. Όταν γύριζε τη στόλιζαν, της έβαζαν στα πόδια της ένα ταψί και της έριχναν χρήματα.
Λυγουριό
Αφού ξυριστεί ο γαμπρός, η μητέρα του παίρνει τα αποξυρίσματα και τα φυλάει για να μην του κάνουν μάγια. Όταν στολιζόταν φορούσε από μέσα ένα λερωμένο ρούχο (τουλάχιστον μίας εβδομάδας) ενώ του έβαζαν ακόμη ένα κλούβιο αυγό και ένα μικρό Ευαγγέλιο στην τσέπη. Στη νύφη έβαζαν λίγο ύψωμο από πρόσφορο, μουτζούρα από τηγάνι και βαμβάκι ώστε να φτάσει σε βαθιά γεράματα (να ασπρίσουν τα μαλλιά της σαν το βαμβάκι).
Αφού ξυριστεί ο γαμπρός, η μητέρα του παίρνει τα αποξυρίσματα και τα φυλάει για να μην του κάνουν μάγια. Όταν στολιζόταν φορούσε από μέσα ένα λερωμένο ρούχο (τουλάχιστον μίας εβδομάδας) ενώ του έβαζαν ακόμη ένα κλούβιο αυγό και ένα μικρό Ευαγγέλιο στην τσέπη. Στη νύφη έβαζαν λίγο ύψωμο από πρόσφορο, μουτζούρα από τηγάνι και βαμβάκι ώστε να φτάσει σε βαθιά γεράματα (να ασπρίσουν τα μαλλιά της σαν το βαμβάκι).
Άγιος Δημήτριος
Δύο παιδιά της ίδιας οικογένειας κάλλιστα μπορούσαν να παντρευτούν την ίδια μέρα. Ωστόσο, δεν μπορούσαν να παντρευτούν ξεχωριστή ημέρα του ίδιου χρόνου.
Δύο παιδιά της ίδιας οικογένειας κάλλιστα μπορούσαν να παντρευτούν την ίδια μέρα. Ωστόσο, δεν μπορούσαν να παντρευτούν ξεχωριστή ημέρα του ίδιου χρόνου.
Λίμνες
Πριν αναχωρήσει η νύφη για την εκκλησία, μπρος από την κύρια είσοδο του σπιτιού έστρωναν μια τράγινη "προκόβα" (χοντρό υφαντό). Η νύφη γονάτιζε σ' αυτήν τρεις φορές ενώ οι συγγενείς τη ράντιζαν με αλατόνερο για να φύγουν οι κατάρες.
Πριν αναχωρήσει η νύφη για την εκκλησία, μπρος από την κύρια είσοδο του σπιτιού έστρωναν μια τράγινη "προκόβα" (χοντρό υφαντό). Η νύφη γονάτιζε σ' αυτήν τρεις φορές ενώ οι συγγενείς τη ράντιζαν με αλατόνερο για να φύγουν οι κατάρες.
Πουλακίδα
Αν η οικογένεια της νύφης ήταν φτωχή, τότε κατά την ώρα του φαγητού οι καλεσμένοι έκαναν έρανο και όσα χρήματα συγκέντρωναν τα έδιναν στον οικοδεσπότη για την αντιμετώπιση των εξόδων του γάμου.
Αγία Τριάδα
Προτού ξεκινήσει ο γαμπρός για την εκκλησία, η μητέρα του έβαζε στην τσέπη του ένα κομμάτι δίχτυ για να αποφεύγονται οι δολοπλοκίες και ρουφιανιές και πίσω από το αυτί του μουτζούρα από το τηγάνι για να μην τον ματιάσουν.
Μπόρσα
Λίγες ημέρες πριν από το γάμο η νύφη ετοίμαζε τα προικιά της, τα μοσχοέπλενε και τα άπλωνε στην άκρη του χωριού ώστε να τα βλέπουν όλοι. Τα κορίτσια έπιαναν το χορό και διασκέδαζαν με τραγούδια του γάμου μέχρι τα ρούχα να στεγνώσουν. Αλλοίμονο αν έπιανε καμιά βροχή.
Αν η οικογένεια της νύφης ήταν φτωχή, τότε κατά την ώρα του φαγητού οι καλεσμένοι έκαναν έρανο και όσα χρήματα συγκέντρωναν τα έδιναν στον οικοδεσπότη για την αντιμετώπιση των εξόδων του γάμου.
Αγία Τριάδα
Προτού ξεκινήσει ο γαμπρός για την εκκλησία, η μητέρα του έβαζε στην τσέπη του ένα κομμάτι δίχτυ για να αποφεύγονται οι δολοπλοκίες και ρουφιανιές και πίσω από το αυτί του μουτζούρα από το τηγάνι για να μην τον ματιάσουν.
Μπόρσα
Λίγες ημέρες πριν από το γάμο η νύφη ετοίμαζε τα προικιά της, τα μοσχοέπλενε και τα άπλωνε στην άκρη του χωριού ώστε να τα βλέπουν όλοι. Τα κορίτσια έπιαναν το χορό και διασκέδαζαν με τραγούδια του γάμου μέχρι τα ρούχα να στεγνώσουν. Αλλοίμονο αν έπιανε καμιά βροχή.
Νέα Κίος
Η μεταφορά της προίκας γινόταν Πέμπτη ή Παρασκευή. Κανείς αρραβωνιασμένος ή παντρεμένος δεν αναλάμβανε να μεταφέρει το στρώμα γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε και χωρισμό του. Αυτό είχε συμβεί πολλές φορές, όπως λένε. Όποιος όμως μετέφερε το στρώμα πληρωνόταν αδρά.
Η μεταφορά της προίκας γινόταν Πέμπτη ή Παρασκευή. Κανείς αρραβωνιασμένος ή παντρεμένος δεν αναλάμβανε να μεταφέρει το στρώμα γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε και χωρισμό του. Αυτό είχε συμβεί πολλές φορές, όπως λένε. Όποιος όμως μετέφερε το στρώμα πληρωνόταν αδρά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου