ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΔΩΡΟΒΙΝΗΣ
Δύο εβδομάδες πριν από τα αιματηρά γεγονότα των Βρυξελλών, που σημειοδοτούν πια την αρχή ενός πολέμου κατά της τρομοκρατίας και των Τζιχαντιστών, μία σκληρή μάχη δόθηκε στο επίπεδο των ανώτερων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γύρω από την παράταση της έγκρισης χρήσεως του πασίγνωστου ζιζανιοκτόνου «Ράουντ-απ», του οποίου γίνεται άφθονη χρήση και κατάχρηση στις καλλιέργειες και της Αργολίδας. Η μάχη αφορά το βασικό συστατικό αυτού του ζιζανιοκτόνου, της γλυφοσάτης, και, από όσο μπόρεσα να διαπιστώσω, κανένα ελληνικό μέσο ενημέρωσης δεν έδωσε πληροφορίες για το θέμα αυτό.
Βασιζόμενος στην πληρέστατη ειδησεογραφία του γαλλικού Τύπου και, ιδιαίτερα της εφημερίδας «Λε Μοντ», θεωρώ χρήσιμο να μεταφέρω στον τοπικό μας Τύπο βασικά σημεία του όλου θέματος, που έχει πάρει πλέον διεθνείς διαστάσεις, πολύ πέρα και από την Ευρ. Ένωση, προς γνώση ιδιαίτερα των συμπατριωτών μας, χρηστών του προϊόντος.
Η Επιτροπή, λοιπόν, των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων είχε την ελπίδα να διεκπεραιώσει δίχως κανένα «θόρυβο», για άλλα 15 χρόνια, δηλαδή μέχρι το 2031, την ανανέωση της έγκρισης για χρήση της γλυφοσάτης, βάσης του «Ράουντ-απ», και να την «περάσει» από τα κράτη-μέλη της Ένωσης. Προς τούτο είχε προγραμματιστεί η συνεδρίαση, για τις 7 και 8 Μαρτίου, της ειδικής Μόνιμης Επιτροπής για τα Φυτά, τα Ζώα και τα Τρόφιμα, ώστε να γίνει δεκτό το σχετικό προσχέδιο που είχε συνταχθεί.
Λίγο πριν από τη συνεδρίαση της ειδικής Επιτροπής ξέσπασε έντονη διαμάχη, με την Κομισιόν να στηρίζεται σε πόρισμα της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSΑ) που, σε γνωμοδότησή της της 12 Νοεμβρίου 2015, θεωρούσε «απίθανο» να είναι καρκινογόνα για τον άνθρωπο η γλυφοσάτη.
Απέναντι σε αυτό, κατατέθηκε σειρά αιτήσεων για απαγόρευση του προϊόντος, οι οποίες στηρίζονται σε μία αντίθετη γνωμοδότηση, που διατυπώθηκε νωρίτερα, τον Μάρτιο του 2015, από το εγκυρότατο Διεθνές Κέντρο έρευνας για τον Καρκίνο(CIRC) ,του ΙΙαγκόσμιου Οργανισμού Υγείας του ΟΗΕ. Για τον Οργανισμό αυτόν η γλυφοσάτη είναι «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο», με πρόκληση μεταλλάξεων και τοξικά αποτελέσματα για το DΝΑ, τόσο του ανθρώπου όσο και των άλλων ζώων.
Εμπρός σε αυτή τη διαφορά, καταρχήν κινητοποιήθηκαν ευρωβουλευτές και ζήτησαν άμεση αναβολή της απόφασης εκ μέρους της Κομισιόν, την οποία και πέτυχαν, αφού αναβλήθηκε και η λήψη απόφασης από την ειδική Επιτροπή. Την επομένη του διαβήματος των ευρωβουλευτών, η γαλλίδα Υπουργός Περιβάλλοντος κ. Σ. Ρουαγιάλ δήλωσε ότι η Γαλλία θα αντιτασσόταν σε τυχόν απόφαση της Κομισιόν για ανανέωση της παράτασης χρήσης του προϊόντος, ευθυγραμμιζόμενη έτσι με ταυτόσημη αρνητική απόφαση της Σουηδίας, ενώ και η Ολλανδία έκαμε ανάλογη δήλωση.
Ήδη ένα κύμα αρνητικών γνωμών έχει κατατεθεί αρμοδίως, με οργανώσεις όπως η Αβαάζ και η Γκρηνπής να έχουν προκαλέσει τη συλλογή αρνητικών υπογραφών πολιτών της Ένωσης, που ανέρχονται αυτές τις μέρες σε πάνω από ενάμισο εκατομμύριο. Άλλες οργανώσεις, όπως οι Φίλοι της Γης, κατέθεσαν προσφυγή σε δικαστήριο της Βιέννης εναντίον της EFSA και είκοσι βιομηχανιών που έχουν εμπορευματοποιήσει ζιζανιοκτόνα με βάση τη γλυφοσάτη, για απάτη ως προς την τήρηση Κανονισμών και παράκαμψη διαδικασιών για εκτίμηση κινδύνων.
Η όλη διαφορά οδήγησε, επιπλέον, πολυάριθμους επιστήμονες να εξετάσουν τον όλο φάκελο της υπόθεσης στις λεπτομέρειες του. Κι έτσι ήρθε στην επιφάνεια το γεγονός ότι οι δύο Οργανισμοί ακολούθησαν διαφορετικές ατραπούς, δηλαδή ότι ο ευρωπαϊκός (EFSA) έλαβε υπόψη του μελέτες που είχαν παραγγελθεί από τους ίδιους τους βιομήχανους και είχαν εμπιστευτικό χαρακτήρα, ενώ ο διεθνής (CIRC) στηρίχθηκε σε περίπου χίλιες μελέτες για το θέμα, που είχαν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά. Εκτός από αυτό, εκατό τοξικολόγοι, επιδημιολόγοι και βιολόγοι έστειλαν στα τέλη Νοεμβρίου 2015 γνωμοδότηση στον Ευρωπαίο Επίτροπο για την Υγεία, όπου θεωρούσαν ότι η γνωμοδότηση της EFSA ήταν “παραπλανητική”και στηριζόταν σε “επιστημονικά απαράδεκτη διαδικασία”. Σχετικό άρθρο μεγάλης επιστημονικής βαρύτητας δημοσιεύθηκε στις 3 Μαρτίου στη διε-θνούς φήμης επιθεώρηση «Περιοδικό επιδημιολογίας και κοινωνικής υγείας».
Πίσω από αυτά βρίσκονται βέβαια εμπορικά ενδιαφέροντα, με τα ανάλογα λόμπυ να δρουν μέσα στα όργανα της Ευρ. Ένωσης. Έτσι, σε ανακοίνωση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας του ΟΗΕ διαβάζουμε ότι η γλυφοσάτη, εκτός από βασικό συστατικό του «Ράουντ-απ» αποτελεί ένα από τα συστατικά περισσότερων από 750 εμπορευματοποιημένων προϊόντων για φυτά, με περίπου 90 εταιρίες να τα παράγουν σε είκοσι χώρες με προεξέχουσα την “Monsanto”, παραγωγό του “Ράουντ-απ” και μεταλλαγμένων τροφών.
Η όλη διαμάχη θέτει επί τάπητος και κάτι άλλο, πολύ επίκαιρο μάλιστα στις μέρες μας, δηλαδή την κρίση εμπιστοσύνης στο ευρωπαϊκό σύστημα εκτίμησης και διαχείρισης των κινδύνων κατά της υγείας και του περιβάλλοντος, και ήδη εγκυρότατες γνώμες διατυπώνονται και υπογραμμίζουν την ανάγκη για αλλαγή των κανόνων λειτουργίας του όλου σχετικού συστήματος.
Λίγες μέρες αργότερα και συγκεκριμένα λίγο πριν τις 22 Μαρτίου, εγειρόταν και άλλο συναφές ζήτημα, εκείνο του πολλαπλού κόστους των ζιζανιοκτόνων και εντομοκτόνων, με αμφισβήτηση της οικονομικής ορθολογικότητας μιας γεωργίας που ακόμα και σήμερα εξαρτάται από τη μαζική χρήση τέτοιων προϊόντων. Ειδικοί στο θέμα άρχισαν υπολογίζουν αυτό το κόστος:
απώλεια αποδοτικότητας των καλλιεργειών, που οφείλεται στην ανάπτυξη αντίδρασης ζιζανίων και εντόμων, μεγάλα έξοδα για επίβλεψη γαιών και υδάτων, θνησιμότητα πτηνών και ζώων κ.ά. Στατιστικές ήδη από το 1992 στις ΗΠΑ ανεβάζουν τα σχετικά κόστη αντίστοιχα σε 2,3 και 6 δις δολάρια, ενώ ελάχιστες είναι οι μελέτες αποτίμησης του κόστους για την υγεία των ανθρώπων, λόγω πρόκλησης χρονίων ασθενειών χρηστών των προϊόντων και καταναλωτών τροφών. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην αγγλόφωνη «Επιθεώρηση κλινικής Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού” διατύπωσε την εκτίμηση, με βάση πειραματικά δεδομένα, ότι οι υγειονομικές ζημίες από την έκθεση των πληθυσμών της Ευρώπης σε ζιζανιοκτόνα οργανοφωσφορικής υφής ανέρχονται σε 120 δις ευρώ κατ’ έτος, ενώ διαπιστώνονται γενετικές δυσπλασίες, επιρροές προς τη διαμόρφωση υπέρβαρων ατόμων κ.ά.δ.
Με αυτά τα νέα δεδομένα θεωρώ ότι μπορούμε, και πρέπει, να προβούμε σε ριζικές αναθεωρήσεις των γνωμών υπέρ του “Ράουντ-απ”, που έχουν φτάσει μέχρι και την τερατολογία (“κάνει καλό στα πoρτοκάλια”,
“εξολοθρεύει τα ζιζάνια” κ.ά.π.). Οι νέοι και πολύ περισσότερο υποψιασμένοι καλλιεργητές είναι αυτοί που θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν δραστικότερα.
Βασίλης Κ. Δωροβίνης
14/03/2016
