Το αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας για τα πορτοκάλια μας
Ένα αφιέρωμα του gourmet
της Κυριακάτικής Ελευθεροτυπίας στις 6 Μαρτίου 2011 από τον Άρη Μαλανδράκη, στο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Ζέρβα ο «Χρυσός της Αργολίδας». Το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε στο 4ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα, αποτελεί ένα πορτρέτο-ύμνο αυτού του θαυματουργού φρούτου, που συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της περιοχής. Στην συνέντευξη ο δημιουργός Γιώργος Ζέρβας αναφέρει όλα τα σημερινά προβλήματα διαχείρισης του πορτοκαλιού. Αναλυτικά το αφιέρωμα αναφέρει:...
Οι πορτοκαλεώνες της Αργολίδας γεμίζουν με υπέροχα φρούτα της αγορές της Ελλάδας, αλλά κανείς δεν δείχνει πρόθυμος να προστατεύσει το θησαυρό τους.
Τα παλιά χρόνια, η Αργολίδα φημιζόταν για τα κηπευτικά της. Με γεμάτα τα αμπάρια τους, σαλπάριζαν κάποτε τα καΐκια από το λιμάνι του Ναυπλίου, μεταφέροντας αγκινάρες, ντομάτες, κολοκυθάκια και άλλα ζαρζαβατικά στα νησιά του Αργοσαρωνικού.
Όλα αυτά άλλαξαν ριζικά την περίοδο του Μεσοπολέμου, όταν έγινε δυνατή η άρδευση της εύφορης αργολικής πεδιάδας με νερό από τα πηγάδια της περιοχής. Τότε εμφανίστηκαν οι πρώτοι πορτοκαλεώνες, σηματοδοτώντας την άφιξη του νέου «βασιλιά» στα αγροτικά προϊόντα του τόπου. Μεταπολεμικά, η καλλιέργεια της πορτοκαλιάς συνέχισε να αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, φτάνοντας στα σημερινά, εντυπωσιακά
δεδομένα:300.000-400.000 τόνοι ετησίως, εκ των οποίων το 1/3 πηγαίνει για χυμοποίηση. Ειδικά στην επιτραπέζια ποικιλία Μέρλιν, ο νομός καλύπτει το 50% της ελληνικής παραγωγής. Μια απλή βόλτα στις λαϊκές αγορές αποδεικνύει την. κυριαρχία των πορτοκαλιών Αργολίδας.
Τον πλούτο της αργολικής γης, αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, παρουσιάζει μια ταινία που προβλήθηκε στο 4ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα. Ο «Χρυσός της Αργολίδας», σε σκηνοθεσία Γιώργου Ζέρβα, αποτελεί ένα πορτρέτο-ύμνο αυτού του θαυματουργού φρούτου, που συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της περιοχής.
Το ντοκιμαντέρ καταγράφει όλα τα στάδια της παραγωγής, από την ανθοφορία και την ωρίμανση μέχρι τη συγκομιδή. Παρουσιάζει φυτώρια, πορτοκαλεώνες, συσκευαστήρια, χυμοποιεία και εργοστάσια αναψυκτικών. Κυρίως όμως, αποτυπώνει μαρτυρίες ανθρώπων: αγροτών, γεωπόνων, χυμοποιών, εξαγωγέων, διατροφολόγων, γευσιγνωστών κ.ά. Την αφήγηση συμπληρώνουν πλήθος οπτικών και ηχητικών ντοκουμέντων, από φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων, αποσπάσματα ταινιών και διαφημιστικές καταχωρίσεις.
«Είμαι από ένα χωριό της Αργολίδας και εκτός από σκηνοθέτης, είμαι και καλλιεργητής πορτοκαλιών» λέει ο Γιώργος Ζέρβας. «Το κτήμα μας, με περίπου 1.000 πορτοκαλιές, έχει την ηλικία μου. Δούλευα από παιδί στη συγκομιδή γιατί, σημειωτέον, η εργασία στην πορτοκαλιά είναι πολύ εύκολη. Γι’ αυτό και παραγκώνισε όλες τις άλλες καλλιέργειες, που είναι πολύ πιο κουραστικές: τα σταφύλια, τα πεπόνια, τα λαχανικά, τις αγκινάρες. Δεν σκύβεις, ούτε προσέχεις μην… αγκυλωθείς. Μετά, είναι τόσο όμορφο το περιβάλλον. Ειδικά την άνοιξη, με το υπέροχο άρωμα που δίνουν τα άνθη της πορτοκαλιάς.
Είναι μοναδικό το συναίσθημα όταν περπατάς σε πορτοκαλεώνα. Λούζεσαι από το φως του ήλιου, χαίρεσαι τα κατάφορτα δέντρα, βλέπεις χρώματα και μυρίζεις αρώματα. Όπως αναφέρω και στην ταινία, το πορτοκάλι έδινε κάποτε σημαντικό εισόδημα στον αγρότη. Χάρη στα πορτοκάλια σπούδασα στο Παρίσι σκηνοθεσία και η ταινία που έκανα είναι ένα χρέος που τους οφείλω».
Ο «Χρυσός της Αργολίδας» συνοδεύεται από έναν υπότιτλο: «Αγάπη και πόνος για το πορτοκάλι». Ζητάμε, λοιπόν, από τον Γιώργο Ζέρβα να μας μιλήσει για το… δυσάρεστο κομμάτι του υπότιτλου. «Το αρνητικό της ιστορίας είναι ότι δεν υπάρχει σοβαρή μεταποίηση του πορτοκαλιού στην Αργολίδα. Πας, ας πούμε, και πίνεις ένα χυμό πορτοκαλιού στο Ναύπλιο και στοιχίζει 3,5 ευρώ. Όταν δίπλα ακριβώς, η παραγωγή σαπίζει. Δεν ξέρουν πώς να συνδέσουν την περιοχή με το προϊόν ώστε να δημιουργήσουν θετικές σκέψεις και συναισθήματα για τον τόπο.
Επίσης, δεν υπάρχει σοβαρή αξιοποίηση των προϊόντων που μπορεί να δώσει το πορτοκάλι, με την έννοια της οργανωμένης παραγωγής και διανομής. Εκτός από ένα σπιτικό λικέρ πορτοκαλιού και τις μαρμελάδες που φτιάχνει μια γυναίκα, η κυρία Ευγενία Στόφα, κάνοντας η ίδια τη διανομή σε κάποιαν τελικατέσεν της Αθήνας, δεν υπάρχει κάτι άλλο. Δεν τυποποιούν τα υπέροχα κουλουράκια πορτοκαλιού, δεν εμπορεύονται τις γευστικές πορτοκαλόπιτες κ.λπ. Κάτι που είναι πολύ συνηθισμένο σε ανταγωνίστριες χώρες, όπως η Ισπανία».
Ο Γιώργος Ζέρβας θέλησε, όπως λέει, να τονίσει το γεγονός ότι δεν είναι δυνατόν να απαξιώνεται ένα τέτοιο προϊόν από όλους τους εμπλεκόμενους — αγρότες, εμπόρους και μεταποιητές.«Έκανα το εγκώμιο ενός φρούτου που, παρά το “χρυσάφι” που περιέχει, βιώνει την περιφρόνηση.
Πολλοί καλλιεργητές οικοπεδοποιούν τα χωράφια τους, όταν τους δίνεται η ευκαιρία. Εκτός από τη ραγδαία οικιστική ανάπτυξη της περιοχής, δημιουργούνται και περιβαλλοντικά προβλήματα, με κυριότερο την έλλειψη και υφαλμύρωση του νερού. Τέλος, οι ασθένειες, με πιο επικίνδυνη την τριστέτσα, κλονίζουν την πρωτοκαθεδρία του πορτοκαλιού».
Ο Γιώργος Ζέρβας πιστεύει ότι το πορτοκάλι πρέπει να γίνει το «brand name» της Αργολίδας. «Νομίζω ότι τρία πράγματα, ουσιαστικά, χαρακτηρίζουν την περιοχή μας: τα ίχνη του μυκηναϊκού πολιτισμού, το Ναύπλιο που δίνει το ενετικό στίγμα και το πορτοκάλι που σίγουρα του αξίζει καλύτερη τύχη.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Πιστεύω ότι έχει όλες τις προϋποθέσεις να ανακηρυχθεί ΠΟΠ και επομένως να αποκτήσει άλλη δυναμική. Είναι υπόθεση κάποιων γεωπόνων που θα πρέπει να ασχοληθούν με τη γραφειοκρατική χαρτούρα, για να αποκτήσει το πορτοκάλι —όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στις διεθνείς αγορές τη θέση που του αξίζει».
