Ένα βήμα εμπρός και πέντε πίσω

• 
• 

Λεπτομέρειες

 

Δημοσιεύτηκε στις 18 Μαΐου 2015http://argolika.gr/

του Γεωργίου Κόνδη

Στο κεφάλαιο με τίτλο «Το ανθρώπινο κόστος της κοινότητας», ο κοινωνιολόγος Ρίτσαρντ Σένετ¹ γράφει: «Σε μια κοινωνία κατακερματισμένων κοινωνικών χώρων, οι άνθρωποι φοβούνται διαρκώς ότι θα αποκοπούν αναμεταξύ τους. Τα υλικά που παρέχει αυτή η κουλτούρα στους ανθρώπους για να τα χρησιμοποιήσουν στη «σύνδεσή τους» με άλλους ανθρώπους είναι ασταθή σύμβολα παρόρμησης και συναισθηματικής έντασης. Επειδή τα σύμβολα έχουν τόσο προβληματικό χαρακτήρα, αναπόφευκτα όσοι τα χρησιμοποιούν πρέπει ανά πάσα στιγμή να πιστοποιούν την ισχύ τους».

Φτάσαμε λοιπόν στο κρίσιμο σημείο μετά από τρεις μήνες αριστερής διακυβέρνησης και διαπραγματεύσεων με τους διεθνείς θεσμούς που είναι πάλι τρεις, αλλά όχι... «τροϊκανοτρείς». Σε μια κοινωνία παράδειγμα κατακερματισμού κοινωνικών χώρων και ασύνδετων, χρονοβόρων και χρηματοβόρων, δράσεων και πολιτικών, η χρησιμοποίηση συμβόλων με προβληματικό χαρακτήρα μάλλον αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του πολιτικού παιχνιδιού. Ο ΣΥΡΙΖΑ για να συνδέσει αυτούς τους χώρους μπροστά στο διακύβευμα των εκλογών του Ιανουαρίου 2015, χρησιμοποίησε επίσης τέτοια σύμβολα παρόρμησης και συναισθηματικής έντασης αδυνατώντας σήμερα να πιστοποιήσει την ισχύ τους! Από το «δεν πληρώνω-δεν πληρώνω» στην θρυαλλίδα του «τόξου των νοτίων» και από την «Τρόϊκα» στους «Θεσμούς», η κυβέρνηση της Αριστεράς αντιμετωπίζει μια σειρά από προκλήσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό της, που μάλλον δεν θα της επιτρέψουν την πιστοποίηση της ισχύος τους. Στην Ελλάδα βέβαια έχουμε καταλήξει παραδοσιακά στη λύση-πατέντα, κάθε φορά που οι επιλογές μας οδηγούν σε αδιέξοδα, να λέμε: ότι έγινε, έγινε! Τώρα ας κοιτάξουμε μπροστά! Φτου κι από την αρχή! Χωρίς παραδειγματισμούς από την Ιστορία, χωρίς πυξίδες και χάρτες για το ταξίδι. Ένα ταξίδι εξάλλου που γνωρίζουμε από πού ξεκινάει, χωρίς να μας ενδιαφέρει που θα καταλήξει. Ιστορικά δαπανηρό, σε κόπους, σε θυσίες, σε χρήμα, σε ψυχολογία και ηθικό.

Κι όμως! Η Ιστορία χάρισε στην Αριστερά τη μεγάλη της ευκαιρία: να είναι εκείνη η δύναμη των αρχών του 21ου αιώνα που θα άλλαζε νοοτροπίες και δομές και θα πήγαινε, με τον δυναμισμό του φρέσκου, του καινούργιου και του άσπιλου, τη χώρα σε καινούρια πορεία. Οι Έλληνες πολίτες αψήφησαν την ψυχολογική τρομοκρατία που άσκησε το βαθύ κομματικό κράτος, ξεπέρασαν τις «παραδοσιακές» φοβίες και έδωσαν στην Αριστερά τη δυνατότητα να τους βγάλει από τον βάλτο και σταδιακά αλλά αποφασιστικά να τους οδηγήσει προς το ξέφωτο. Κανένας πολίτης αυτής της χώρας δεν ονειρεύτηκε με μιας τον παράδεισο, μόνο οι αφερέγγυες κομματο-συνδικαλιστικές ηγεσίες βρήκαν την ευκαιρία να σηκώσουν το λάβαρο της Επανάστασης. Η ΑΔΕΔΥ για παράδειγμα, κοινοποίησε το μανιφέστο της για «διαγραφή του χρέους τώρα», ενώ την ακολούθησαν σε επαναστατικότητα και διάφορες άλλες ομαδούλες του Δημόσιου τομέα (τυχαίο άραγε;).

Η σαραντάχρονη καταστροφή κάθε μορφωτικής παραγωγής με την φτωχοποίηση των εκπαιδευτικών δομών, εμφανίζει σήμερα τα πρώτα δραματικά της αποτελέσματα συμπαρασύροντας και την ίδια την Αριστερά που δεν τόλμησε να τα καταγγείλει, όπως σήμερα δεν φαίνεται να τολμάει πραγματικές επαναστατικές τομές στον χώρο της εκπαίδευσης για να στηρίξει την προοπτική μιας άλλης χώρας και ενός διαφορετικού παραγωγικού μοντέλου. Δεν είναι τυχαίο, το αναμασούλημα της επιχειρηματολογίας πως φταίνε «οι κακοί ξένοι που θέλουν να μας πνίξουν» και πως πρέπει να αντισταθούμε και να προετοιμαστούμε για τη ρήξη. Λόγος ιδεοληπτικός, κενός περιεχομένου και απολύτως επικίνδυνος αφού αποπροσανατολίζει από τις πιθανές δυνατότητες να ελιχθούμε μέσα σ'έναν κόσμο που δεν φτιάχτηκε όπως θέλαμε στις φαντασιώσεις μας και που δεν αλλάζει χωρίς σκληρή δουλειά, υπομονή και επιμονή. Λόγος ιδεοληπτικός, κενός περιεχομένου που φαντασιώνεται ρήξεις χωρίς να έχει κάνει την παραμικρή προετοιμασία γι'αυτές· που φαντασιώνεται δικαιώματα χωρίς να κάνει την παραμικρή αναφορά στις δικές του υποχρεώσεις· που φαντασιώνεται αλλαγές χωρίς την παραμικρή προσπάθεια να ενισχύσει τη δυναμική τους.

Δεν υπάρχει για την ώρα καλύτερο παράδειγμα, από τη σημαντική θέση της «παραγωγικής ανασυγκρότησης» της χώρας που έκανε δικαίως σημαία του προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ και που πρέπει με κάθε θυσία να την αναπτύξει. Όμως η «παραγωγική ανασυγκρότηση» δεν είναι παραμύθι για μικρά παιδιά. Είναι σοβαρός μηχανισμός που πρέπει να στηθεί με οργανωμένα στάδια και συγκεκριμένους στόχους αξιολογήσιμους μέσα στο χρόνο. Η Τεχνική/Επαγγελματική Εκπαίδευση, για παράδειγμα, αποτελεί, θα πρέπει να αποτελεί, την αιχμή του δόρατος για την «παραγωγική ανασυγκρότηση». Πως την θέλουμε; Ποιους τομείς έχουμε ανάγκη; Ποιοι εκπαιδευτικοί, σε ποιο επίπεδο και με ποιες γνώσεις θα την στελεχώσουν; Μερικά από τα ερωτήματα που δεν γνωρίζουμε αν θα απασχολήσουν κάποτε τους υπεύθυνους. Για την ώρα όμως η νέα ηγεσία του Υπ.Παιδείας ασχολείται με τα πέντε πρότυπα σχολεία και με άλλα μέτρα «ενδυνάμωσης της Δημοκρατίας» στην εκπαίδευση, όπως η εκλογές για την ανάδειξη Διευθυντών ή ακόμα η τοποθέτηση «για πρώτη φορά αριστερών» στις περιφερειακές διευθύνσεις.

Η διαπραγμάτευση με τους «Θεσμούς», παρά τα προβλήματα και τον χαμένο χρόνο, θα πρέπει να καταλήξει – και θα καταλήξει – σε μια συμφωνία ανάγκης, που θα την επικροτήσει η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Η «εσωτερική» διαπραγμάτευση δεν έχει καν αρχίσει. Κι όμως εδώ είναι ο προνομιακός χώρος της Αριστεράς για να αναδείξει την μοναδικότητα της πολιτικής δύναμης που δεν φοβάται ανατροπές και που τολμά να αλλάζει πράγματα και καταστάσεις. Είναι η ιστορική της ευκαιρία να επαναφέρει στο προσκήνιο την δύναμη που πάντα είχε στις ιδέες, τους νεωτερισμούς και τις καινοτόμες αντιλήψεις για την κοινωνική εξέλιξη και ανάπτυξη. Είναι η ιστορική της ευκαιρία να καλύψει το κενό της ανυπαρξίας των υπολοίπων. Αυτό δείχνουν τα πολύ μεγάλα ποσοστά της κοινωνικής αποδοχής της ακόμη και σήμερα. Όσο για τις φαντασιώσεις όσων αναζητούν ρήξεις και λύσεις σε ανέξοδους βερμπαλισμούς, τους αφιερώνω το παρακάτω απόσπασμα από τα κλασικά αναγνώσματα του μαρξισμού-λενινισμού:

«θα χρειαστεί να «αναγκάσουμε» μερικούς διανοούμενους – να τους αναγκάσουμε να δουν πιο πλατιά τα καθήκοντά τους, να τους αναγκάσουμε να αφήσουν κατά μέρος τα καλούπια όταν εξετάζουν συγκεκριμένα ζητήματα, να τους αναγκάσουμε να παίρνουν υπόψη τους την ιστορική συγκυρία που περιπλέκει και τροποποιεί τους σκοπούς και τη δράση μας» (Β.Ι.Λένιν, «Ένα βήμα μπρος δυο βήματα πίσω», 1904, σ. 25).

1 Η τυραννία της οικειότητας. Ο Δημόσιος και ο Ιδιωτικός χώρος στον δυτικό πολιτισμό, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1999, σ. 389.

Φωτογραφία: Εργάτρια αργαλειού στο Άργος. Ο εκπαιδευτικός εκφυλισμός και η παιδευτική φτωχοποίηση στερούν την ελληνική κοινωνία από παραγωγικές δεξιότητες και εμπειρίες που θα μπορούσαν σήμερα να αποτελούν τη μαγιά μιας σοβαρής παραγωγικής ανασυγκρότησης.