Χάρη στην προσπάθεια ενός ιερέα από το Αργολικό, του Μιχαήλ Καββαθά (1895 – 1972), το πορτοκάλι τύπου «Μέρλιν» έγινε η βασική πηγή πλουτισμού των κατοίκων του κάμπου. Μέχρι τότε, η αργολική πεδιάδα ήταν γεμάτη με κηπευτικά προϊόντα και κάποια ελάχιστα δέντρα με εσπεριδοειδή. Κυρίως ξινά πορτοκάλια.
Τα στοιχεία στο κείμενο που ακολουθεί, καθώς και οι φωτογραφίες, έχουν αντληθεί από το κείμενο του γεωπόνου Θεόδωρου Ψαριώτη στον 4ο τόμο των «Ναυπλιακών Αναλέκτων» (2000).
Πριν από το 1924, οπότε και χειροτονήθηκε ιερέας, ο Μιχάλης Καββάθας ήταν εργαζόμενος στις Αγροτικές Φυλακές της Τίρυνθας. Από το γεωπόνο των φυλακών διδάχθηκε την τέχνη της δενδροκομίας. Έγινε άριστος μπολιαστής πορτοκαλιών και μανταρινιών. Ως εφημέριος στο Αργολικό δεν ξέχασε την τέχνη του. Στο σπίτι του έφτιαξε φυτώριο.
Στο χωριό δεν υπήρχαν πορτοκαλιές. Μόνο ο μέτοχος του «Κύκνου», ο Μανουσάκης, είχε ένα αγρόκτημα, χωρίς ωστόσο να παρακινήσει και άλλους συγχωριανούς του να ασχοληθούν με αυτές τις καλλιέργειες.
Στο ενάμισι στρέμμα του φυτωρίου του, ο παπά – Μιχάλης έβαλε πορτοκαλιές, μανταρινιές και λεμονιές με σκοπό να προμηθεύσει με δενδρύλλια τους αγρότες του χωριού του και των γειτονικών. Συνεργάστηκε με Σπαρτιάτες, οι οποίοι για χρόνια έζησαν στην Καλιφόρνια και πήρε σημαντικές πληροφορίες για την καλλιέργεια. Αρχικά οι συμπατριώτες του έδειξαν αδιαφορία. Προτίμησαν να συνεχίσουν την καλλιέργεια ζαρζαβατικών. Πού να πάρουν το ρίσκο…
Το στοίχημα
Δεν το έβαλε όμως κάτω. Στοιχημάτισε με τον εαυτό του ότι θα καταφέρει τη διάδοση της πορτοκαλοκαλλιέργειας. Ενημερώνει κάποιους προοδευτικούς φίλους και συγγενείς του, τους κάνει «αποστόλους» του και μαζί μ” αυτούς προσπαθεί να πείσει όλο το χωριό. Συνεργάζεται άψογα με τη Γεωργική Υπηρεσία Αργολίδας και ασπάζεται τις υποδείξεις των γεωπόνων. Τα δενδρύλλια παραμένουν στα αζήτητα. Ο ίδιος όμως έχει δημιουργήσει τον πορτοκαλεώνα του.
Φυσικά, κατά την Κατοχή, ούτε λόγος να γίνεται για πορτοκάλια. Τα όσπρια έχουν προτεραιότητα για να γεμίσουν τα στομάχια των πεινασμένων. Μετά την απελευθέρωση όμως, στις μεγαλουπόλεις αρχίζουν να ζητούνται και τα φρούτα. Και πρώτα απ” όλα τα πορτοκάλια.
Οι κάτοικοι του Αργολικού και γενικότερα της Αργολίδας αρχίζουν να σκέφτονται τα λόγια του παπά. Βλέπουν μάλιστα ότι η ομφαλοφόρος ποικιλία έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση. Στις λαϊκές αγορές και τα μανάβικα της Αθήνας, οι Κερκυραίοι παραγωγοί κάνουν χρυσές δουλειές. Ο μεγαλοκτηματίας Μέρλιν εφοδιάζει τις αγορές και η ποικιλία των πορτοκαλιών παίρνει το όνομά του.
Ο παπά – Μιχάλης αρχίζει να μοιράζει δενδρύλλια όχι μόνο στο χωριό του… Η χάρη του φτάνει και στη γειτονική Κορινθία. Το χρήμα αρχίζει σιγά – σιγά να μπαίνει στις τσέπες των παραγωγών. Έξω από το κτήμα του υπάρχουν ουρές αγροτών που ζητούν δενδρύλλια. Οι κόποι του ιερέα έχουν στην κυριολεξία …αποδώσει καρπούς. Η αναγνώριση δεν έρχεται στον παπά μόνο από απλούς χωρικούς αλλά και από το Κράτος.
«Σωστός διαφωτιστής»
«Αποκτά φήμη έμπειρου και έμπιστου φυτωριούχου και σωστού διαφωτιστή. Μνημονεύεται ως τοπικός ευεργέτης» αναφέρει ο γεωπόνος Θεόδωρος Ψαριώτης στον 4ο τόμο των «Ναυπλιακών Αναλέκτων (2000).
Και συνεχίζει: «O μακαριστός π. Μιχαήλ Σπ. Καββαθάς αποτελεί μια συνέχεια, με συνέπεια στο χώρο της στρατιάς των αγαθών κληρικών των οποίων η ποιμαντική δραστηριότητα προεκτείνεται και διακλαδίζεται και σε εξωεκκλησιαστικούς φορείς.
Κατόρθωσε τη διείσδυση σε χώρους «καλλιεργητικών αναδιαρθρώσεων». Φρόντισε να μεταδώσει σε αμαθείς – ημιμαθείς αγρότες της γενέτειράς του, που ήταν ταυτόχρονα και ενορίτες του, όσες αγροτοτεχνικές δεξιοτεχνίες απέκτησε, αφού τελικά τους έπεισε να στραφούν προς την προσοδοφόρο καλλιέργεια της ομφαλοφόρου ποικιλίας πορτοκαλιάς. Επίσης συνέβαλε εμμέσως, θετικά στην εξάπλωση της Μελισσοκομίας μια και οι φυτείες πορτοκαλιάς εξασφαλίζουν τη συλλογή νέκταρος και γύρεος, πολύτιμα υλικά για τη μέλισσα».
Ο γεωπόνος και ολυμπιονίκης Σίντνεϊ Μέρλιν
Τα μέρλιν είναι μια ξεχωριστή ποικιλία ομφαλοφόρων πορτοκαλιών την οποία έφερε στην Κέρκυρα το 1924 ο Άγγλος γεωπόνος Σίντνεϊ Μέρλιν και γι” αυτό πήραν και το όνομά του.
Tα πορτοκάλια αυτά τα έφερε από την Αμερική (η ονομασία τους είναι Ουάσιγκτον Νάβελ) και τα πρωτοκαλλιέργησε στο κτήμα του. Ο ίδιος έφερε από την Ιαπωνία και τα κουμκουάτ, από τα οποία παρασκευάζεται το γνωστό κερκυραϊκό ηδύποτο. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις ο Σίδνεϊ έκανε διάνα!
Η οικογένειά του είχε αγοράσει ένα κτήμα από τους Θεοτόκηδες, τη γνωστή ιστορική οικογένεια του νησιού. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε την κόρη του πρωθυπουργού Γεωργίου Θεοτόκη, τη Ζαΐρα(μητέρα του Γεωργίου Ράλλη από τον δεύτερο γάμο της).
Ο Σίντνεϊ Μέρλιν (1856-1952), ο οποίος πήρε μέρος στην πρώτη Ολυμπιάδα της Αθήνας το 1896 ως μέλος της βρετανικής σκοπευτικής ομάδας. Ξαναπροσπάθησε στους Ολυμπιακούς του 1900 στο Παρίσι και τελικά κατάφερε να πάρει ένα χρυσό κι ένα χάλκινο μετάλλιο στη Μεσολυμπιάδα του 1906 στην Αθήνα.
Επιμέλεια: Γ. Νικολόπουλος
