Η ιστορία των Αρμενίων του Ναυπλίου – Η ομιλία της Χαράς Κοσεγιάν
18 Ιανουαρίου 2016
ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΟΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΝΤΙΚ ΜΑΡΝΤΙΚΙΑΝ, ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΔΡΟΜΟ. ΤΡΙΤΟΣ ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΑΡΝΤΙΚ ΚΑΙ ΔΙΠΛΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΡΑ Ο ΑΔΕΡΦΟΣ ΤΟΥ ΧΡΑΝΤ
του Mario Vagman
«Το Ναύπλιο ήταν πάντοτε μια πολυπολιτισμική πόλη για τους πρόσφυγες και το λιμάνι του. Αν και ποτέ δεν αποτελούσε μεγάλο προορισμό προσφύγων, υποδέχτηκε φιλόξενα στις αρχές του 20ου αιώνα τους Αρμένιους πρόσφυγες»
Αυτά δήλωσε η Ναυπλιώτισσα λογοτέχνις και Σύμβουλος Φιλολόγων Δ/θμιας Εκπαίδευσης Δωδεκανήσου Χαρά Κοσεγιάν που μίλησε χθες, στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ναυπλίου «Παλαμήδης», με θέμα ομιλίας: «Την παρουσία και την επαγγελματική δραστηριοποίηση των Αρμενίων στο Ναύπλιο κατά την πεντηκονταετία 1920 – 1970».
Η Χαρά Κοσεγιάν
Ο χώρος της Βιβλιοθήκης γέμισε ασφυκτικά και η κ. Κοσεγιάν αντάμειψε το κοινό με μια ομιλία γεμάτη ιστορικά τεκμηριωμένο περιεχόμενο, μνήμες και χρήσιμα συμπεράσματα για την ιστορία του Ναυπλίου. Τα στοιχεία που παρέθεσε βασίζονταν σε προσωπικές μαρτυρίες και οπτικό υλικό που έχει διασωθεί.
Αρχικά ανέφερε πως το λιμάνι του Ναυπλίου ήταν από τον 19ο αιώνα λιμάνι υποδοχής πολλών και διαφόρων προσφυγικών κυμάτων. Ήταν επομένως λογικό στις αρχές του 20ου αιώνα να υποδεχτεί Αρμένιους αλλά και Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Οι Αρμένιοι κατέφτασαν στο Ναύπλιο το 1922 μετά την Μικρασιατική καταστροφή και κάποιοι το 1924 ύστερα από μετακινήσεις πληθυσμών από την Βόρεια Ελλάδα προς την Πελοπόννησο.
Το πλοίο Τσουκότκα
Από το 1922 ως το 1930 περίπου 15 οικογένειες Αρμενίων έμεναν στο Ναύπλιο. Η μικρή αυτή κοινότητα ενσωματώθηκε στο ντόπιο πληθυσμό. Μερικοί άλλαζαν τα ονόματά τους, βαφτίζοταν με ελληνικά ονόματα φοβούμενοι την τύχη των Εβραίων. Αυτή η ενσωμάτωση οδήγησε στην συρρίκνωση της κοινότητας χρόνο με το χρόνο καθώς οι Αρμένιοι έφευγαν για τόπους που είχαν διακριτή Αρμένικη κοινότητα, με δικά της πολιτιστικά χαρακτηριστικά ή έφευγαν για την Σοβιετική πια Αρμενία.
Μαρτυρίες που κατέθεσε η κ. Κοσεγιάν ανέφεραν πως η εμπειρία επιστροφής στην Αρμενία δεν ήταν ευχάριστη. Αντιθέτως. Επιστολή που διασώθηκε, επιστολή Ναυπλιώτισσας που παντρεύτηκε Αρμένιο και μετακόμισε στην Σοβιετική Αρμενία (συνηθισμένο φαινόμενο της εποχής) ανέφερε στην αδερφή της: «Περνάμε ωραία σαν το Μελέτη». Ο Μελέτης ήταν ένας φτωχός Ναυπλιώτης της εποχής και η αναφορά του αποτελεί υποννοούμενο της πείνας που ζούσαν στην Σοβιετική Αρμενία,υποννοούμενο απαραίτητο για να περάσει το γράμμα από την Σοβιετική λογοκρισία. Τα γράμματα λογοκρίνονταν και καθυστερούσαν μέχρι και 12 μήνες να φτάσουν στον προορισμό τους. Αυτή τη μαρτυρία επιβεβαίωσε και ο κ. Λούης Λάμπρου που παραβρέθηκε στην ομιλία παραθέτοντας υποννοούμενο επιστολής του Ναυπλιώτη Μηνά Μητσόπουλου που έγραψε από την Σοβιετική Αρμενία: «Περνάμε πολύ καλά εκτός από 32», εννοώντας τα 32 δόντια του που δεν δέχονταν καθόλου φαγητό.
Οι Αρμένιοι στο Ναύπλιο δραστηριοποιήθηκαν επαγγελματικά σε διάφορες εργασίες. Εργάτες, ζαχαροπλάστες, έμποροι, σαπουνάδες, ράφτες, κουρείς κ.α. Την διετία του 1944-45 πολλοί Αρμένιοι απασχολήθηκαν στον ηλεκτρολογικό σταθμό ως εργάτες.
Οι γυναίκες των Αρμενίων, όμορφες και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, είχαν δεύτερο ρόλο, συνήθως έραβαν και έπλεκαν και έμεναν μακριά από τα φώτα της δημόσιας ζωής.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα Αρμένιου πρόσφυγα που διακρίθηκε στην δημόσια ζωή του Ναυπλίου ήταν ο ράφτης Μαρντίκ Μαρντικιάν που ήρθε στο Ναύπλιο μάλλον το 1924. Διέθετε το μεγαλύτερο ραφτείο στο Μεγάλο Δρόμο της παλιάς πόλης, απασχολούσε 7 ράφτες και εκεί ράβονταν η αριστοκρατική τάξη του Ναυπλίου. Όλοι οι ραφτάδες του φορούσαν κοστούμι όταν κυκλοφορούσαν στην πόλη και ο ίδιος ήταν πάντοτε φινετσάτος.
Εκτός από την επαγγελματική του προσφορά ο κ. Μαρντικιάν ήταν πρόεδρος των Ραφτάδων του Ναυπλίου, μέλος του Πανναυπλιακού και ιδρυτικό μέλος του Ναυτικού Ομίλου Ναυπλίου το 1950.
Οι ραφτάδες του Ναυπλίου. Στο κέντρο ο Μαρντίκ Μαρντικιάν
Η πρώτη ομάδα water polo στην Ελλάδα το 1950 Όρθιοι: Πάκης Πανόπουλος, Ανδρέας Μαντζούνης, Γιώργος Παναγιωτόπουλος, Μάκης Δελλας, Γιάννης Καλλιάνος, Γιάννης Μαντάς. Καθιστοί: Ιωάννης Ιερόθεος Σώμος, Χαρουτιούν Μαρντικιάν (γιός), Σταύρος Πίκουλας.
Οι κόρες του Μαρντίκ Μαρντικιάν παραβρέθηκαν στην χθεσινή ομιλία εμφανώς συγκινημένες καθ’όλη την διάρκειά της.
Οι κόρες του Μαρντίκ Μαρντικιάν
Στην ομιλία συμμετείχαν και Ναυπλιώτες που μοιράστηκαν τις αναμνήσεις τους από την παρουσία των Αρμενίων στην πόλη. Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε πως το πρώτο δάχτυλο του αγάλματος του Καποδίστρια το έκοψε κατά λάθος Αρμένιος μαθητής που κρεμάστηκε στο αγάλμα, ενώ έγινε αναφορά από πολλούς παριστάμενους αλλά και την ίδια την κ. Κοσεγιάν για την Αλίκη Ασαντουριάν, την πιο όμορφη κοπέλα που περπάτησε ποτέ τους δρόμους του Ναυπλίου. Εμφανιζόταν πάντοτε παρουσία του πατέρα της και σκορπούσε πάθη και αισθήματα σε όλον τον αντρικό πληθυσμό.
Επίσης, όπως προέκυψε από την συζήτηση, δυστυχώς δεν υπάρχει τάφος Αρμένιου στο Ναύπλιο, εκτός από έναν πρόσφατο τάφο, στο νεκροταφείο της Άριας Ναυπλίου, της Μαρίας Ουζουνιάν .
Αν και τα νεκροταφεία της πόλης αποκρύπτουν την παρουσία Αρμενίων, η δράση και η ζωή τους στο Ναύπλιο έπαιξε τελικά καθοριστικό ρόλο στη νεότερη διαμόρφωση της πόλης.
Tην εκδήλωση διοργάνωσε ο Προοδευτικός Σύλλογος Ναυπλίου «ο Παλαμήδης».
