Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Ζέρβα για το Αρχαίο Θέατρο Άργους στην Τηλεόραση της Βουλής
- Λεπτομέρειες
- Δημοσιεύτηκε στις 07 Νοεμβρίου 2014
Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Χρ. Ζέρβα «Εδώλια σκαλισμένα στο βράχο» θα προβάλει το Σάββατο 8 Νοεμβρίου, στις 8 μμ, η Τηλεόραση της Βουλής.
Πρόκειται για μια περιπλάνηση στους χώρους του αρχαίου θεάτρου του Άργους με οδηγούς τους αρχαιολόγους Jean Charles Moreti, Άλκηστη Παπαδημητρίου, και την αρχιτέκτονα αναστηλωτή Άννα Χλέπα: στο μικρό θέατρο των κλασσικών χρόνων με τα σπάνια ευθύγραμμα εδώλια, στο μεγάλο θέατρο των ελληνιστικών χρόνων και στα παρακείμενα ρωμαϊκά λουτρά και την αγορά. Σπάνιο αρχειακό υλικό από τις ανασκαφές της Γαλλικής αρχαιολογικής σχολής, η θεατρική ομάδα της ΑΡΓΟΛΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ που κάνει πρόβες στις Βάκχες, ένας περίοικος, η εκεί καθημερινότητα ενός αρχαιοφύλακα και κάποιου που φροντίζει την καθαριότητα των χώρων...
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Σενάριο - Σκηνοθεσία – Μοντάζ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡ. ΖΕΡΒΑΣ
Φωτογραφία ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ
Ήχος ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΤΑΓΑΣ
Μουσική ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΩΛΗΣ
Δ/νση – Εκτέλεση Παραγωγής ΤΖΙΝΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
Συμπαραγωγή ΔΙΑΖΩΜΑ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΡΒΑΣ FILM PRODUCTIONS
VOX DOCUMENTARIES
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
Σενάριο - Σκηνοθεσία – Μοντάζ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡ. ΖΕΡΒΑΣ
Φωτογραφία ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ
Ήχος ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΤΑΓΑΣ
Μουσική ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΩΛΗΣ
Δ/νση – Εκτέλεση Παραγωγής ΤΖΙΝΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
Συμπαραγωγή ΔΙΑΖΩΜΑ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΕΡΒΑΣ FILM PRODUCTIONS
VOX DOCUMENTARIES
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
Εδώλια σκαλισμένα στο βράχο
(Κείμενο του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΝΔΗ Δημοσιευμένο στην εφημερίδα «ΤΑ ΑΡΓΟΛΙΚΑ»)
(Κείμενο του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΝΔΗ Δημοσιευμένο στην εφημερίδα «ΤΑ ΑΡΓΟΛΙΚΑ»)
Ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Γιώργου Ζέρβα για το αρχαίο θέατρο Άργους
Είναι λίγες οι στιγμές, για να μην πω σπάνιες, όπου για ένα θέμα ξεχασμένο στο χρόνο για τους πολλούς αλλά σημαντικό και πάντα επίκαιρο για τους λίγους και μυημένους, συναντιούνται άνθρωποι καταξιωμένοι στον επαγγελματικό τους χώρο και με ιδιαίτερες ευαισθησίες σε θέματα προστασίας και ανάδειξης της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Είναι επίσης σπάνιες πια οι ευκαιρίες που τους δίνονται για να μεταφέρουν τα μεγάλα έργα του πολιτισμού στους νεότερους, μέσα από τη δική τους ματιά και τις ευαισθησίες, ώστε να συντελεσθεί η παραγωγική πολιτισμική συνέχεια. Οι νεότεροι δεν αδιαφορούν, απλά αποκόπτονται από τις πηγές που γεννούν την ιστορία τους και διαμορφώνουν την ταυτότητά τους. Τα πάντα γίνονται καθημερινότητα και η καθημερινότητα είναι κάθε φορά τυχαία χωρίς να χάνεται πίσω στο χρόνο και χωρίς ν'αναζητεί στο αύριο νόημα ύπαρξης.
Να, για παράδειγμα, τα «Σκαλάκια» στο Άργος. Αυτά τα εδώλια, όπως λένε κάτι περίεργοι αρχαιολόγοι, που ξεπηδούσαν μέσα από το χώμα και τη σκόνη του Μεγάλου Χρόνου και στα οποία μαζεύονταν οι πιτσιρικάδες του Άργους για να χαζέψουν, να περάσουν το χρόνο τους και να αστειευτούν. Από κάτω χιλιάδες χρόνια θαμμένης ανθρώπινης παρουσίας, φιλοσοφικών σκέψεων και πολιτικών ιδεών αγωνιούσαν να βγουν στην επιφάνεια, στο φως της μέρας, να παρουσιάσουν το δική τους εκδοχή για τον πολιτισμό και την καθημερινότητα. Οι αρχαιολόγοι δούλεψαν σκληρά, Έλληνες και ξένοι, έφεραν τα «Σκαλάκια» στο φως και μαζί με άλλες ανακαλύψεις έδωσαν στην πόλη ένα σημαντικό μέρος της ιστορικής της αίγλης.
Το αρχαίο θέατρο του Άργους, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης, της εθνικής και της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς, απελευθερωμένο από τη σκόνη του Χρόνου, αποτελεί πια μέρος της σύγχρονης πόλης. Το πώς οι σύγχρονοι εντάσσουν στην καθημερινότητά τους αυτή την διάσταση είναι μια ιστορία πονεμένη τόσο, όσο και η γενικότερη α-πολίτιστη συμπεριφορά μας απέναντι στο αστικό περιβάλλον και την ιστορία του. Το ίδιο συμβαίνει και με την αξία του: τη συμβολική και την ιστορική. Η πολιτική και παιδαγωγική του αξία χάνεται στα γκάζια των μηχανών, στα ντεσιμπέλ των περαστικών στερεοφωνικών, στις φωτογραφίες των κινητών τηλεφώνων, στις ολοένα και πιο χαμηλού επιπέδου παραστάσεις. Αλλά και η οικονομική του αξία δεν είναι ιδανικότερη. Κάποιοι γνώστες του ελληνικού πολιτισμού, περαστικοί, ξένοι οι περισσότεροι... Μόνο η ανταλλακτική του αξία στο παζάρι των πολιτικών σκοπιμοτήτων έμεινε, για να υπογραμμίζει με έντονη γραφή την κατάντια της Δημοκρατίας και το ξέφτισμα της έννοιας Πολίτης για την οποία φτιάχτηκαν ετούτα τα «σκαλάκια».
Η ματιά του Γιώργου Ζέρβα είναι διαπεραστική. Φτάνει κάτω από τη σκόνη την παλιά και μεταφέρει μέσω του φακού του την ιστορία σε λόγια και εικόνες. Ακολουθεί την ανασκαφική αφήγηση του Jean-Charles Moretti, καταγράφει τις ξεναγήσεις της Άλκηστις Παπαδημητρίου και φέρνει σε πρώτο πλάνο τις αναστηλωτικές παρεμβάσεις της Ελένης-Άννας Χλέπα. Δύο αρχαιολόγοι και μια αρχιτέκτονας-αναστηλωτής, περιηγούνται για μια ακόμη φορά στο χώρο του Αρχαίου Θεάτρου Άργους θυμίζοντας, εξηγώντας, υποδεικνύοντας, παιδαγωγώντας, μπροστά στο φακό του Γιώργου Ζέρβα που μεταφέρει το ζωντανό λόγο και προσαρμόζει την εικόνα στην ποιότητα και τους συμβολισμούς του. Παντρεύει τον επιστημονικό λόγο και την περιήγηση με τις λαϊκές εικόνες για τα «Σκαλάκια». Και δεν είναι μόνο εκείνες που βγαίνουν από τις μνήμες των μαθητικών χρόνων του κ. Ζήρα! Ο J-Ch. Moretti ξεδιπλώνει τις δικές του μνήμες από τις ανασκαφές, όταν τα παιδιά του Συνοικισμού μαζεύονταν γύρω τους με μάτια που τα όργωνε η περιέργεια να δουν γιατί σκαλίζουν το χώμα τούτοι οι περίεργοι άνθρωποι, οι αρχαιολόγοι, που τους μιλάνε για την ιστορία, για το μεγαλείο της αρχαιότητας, για την... αρχαία σκουριά!
Κι έπειτα η ματιά του Γιώργου Ζέρβα στρέφεται στη Συνάντηση και στη Γνωριμία του χώρου με τους σύγχρονους. Καταγράφει μια ομάδα Ιταλών τουριστών που θαυμάζουν την τέχνη και ανανεώνουν τη γνώση τους για την αρχαιοελληνική σκέψη και τη ρωμαϊκή της συνέχεια. Καταγράφει επίσης τη γνωριμία της θεατρικής ομάδας της «Αργολικής Πρότασης» με τη μοναδικότητα του χώρου σε σκηνοθετημένα από το Ν.Ταρατόρη αποσπάσματα των «Βάκχων» του Ευριπίδη. Ακόμη και ο φύλακας έχει το δικό του ρόλο ανοίγοντας την είσοδο στο κοινό για μια παράσταση που συνεχίζεται αδιάλειπτα αιώνες τώρα. Ο Γιώργος Ζέρβας τοποθετεί εικόνες και λόγια με ποιητική διάθεση. Πρέπει η έμφυτη ευγένεια που ξεχειλίζει στο πρόσωπο, στη συμπεριφορά και στο λόγο του να βοηθά και να συμπληρώνει την κινηματογράφηση, χαρίζοντας στην απλή κίνηση χάρη, προσθέτοντας φωτεινότητα στα πρόσωπα των ομιλούντων, δίνοντας διάσταση ανθρώπινη στο αστικό τοπίο που ξεπροβάλλει άχαρα δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο.
Ο Γ.Ζέρβας δεν έρχεται από το πουθενά. Ξεκινά από την απλότητα της κοινωνικής εμπειρίας ενός χωριού (Προσύμνη), για να την συνδυάσει με τον κοσμοπολιτισμό του Παρισιού όπου σπουδάζει την εικόνα. Αγγίζει απαλά το συναισθηματισμό μας πλέκοντας με μαεστρία την επιστημονική κατάθεση με τη λαϊκή ερμηνεία σε πλάνα ιστορίας που σημάδεψαν την πορεία αυτού του τόπου. Αναπολώντας με λυρισμό [(αφιερώματα: Μάρκος Βαμβακάρης (2000) Σμυρναίικο τραγούδι (2002), Μουσικοί του Κόσμου στην Κρήτη (2006-8)] ή καταγράφοντας την στυγνή πραγματικότητα [(Τώρα κάνω όνειρα- 18 Άνω: Τέχνη και Ψυχοθεραπεία στην Απεξάρτηση (2005), Οδύνη: μικρές ιστορίες ανεργίας (2008), Ο χρυσός της Αργολίδας-αγάπη και πόνος για το πορτοκάλι (2009)], ο Γιώργος Ζέρβας συμπληρώνει με τη δική του ιδιαίτερη ματιά τη σειρά των μαστόρων της εικόνας και του ήχου που χάρισαν στον τόπο αυτό στοιχεία μιας αυτογνωσίας που διαρκώς αποποιείται. Τα «εδώλια σκαλισμένα στο βράχο» γυρίστηκαν για να συμβάλουν στην προσπάθεια του «Διαζώματος» για τη διάσωση των αρχαίων θεάτρων και μπορείτε να το δείτε στον ιστότοπο του «Διαζώματος» μαζί με το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του ίδιου για τον αρχαιολογικό χώρο της Μεσσήνης. Όμως, ουσιαστικά, τα «Εδώλια σκαλισμένα στο βράχο» είναι ένα δώρο στην πόλη του Άργους και της θυμίζει μέσα από τις εικόνες του, πως οι άνθρωποι που μόχθησαν και συνεχίζουν να μοχθούν για την ανάδειξή του αρχαίου θεάτρου και των άλλων αρχαιολογικών της χώρων είχαν το χάρισμα της δωρεάς και τη δύναμη της αγάπης για τη διάσωση της ταυτότητά της. Γι'αυτό και είναι μια πόλη τυχερή... μέσα στην κακοτυχία του βανδαλιστικού σφαγιασμού της.
(Γ.Κόνδης)
Είναι λίγες οι στιγμές, για να μην πω σπάνιες, όπου για ένα θέμα ξεχασμένο στο χρόνο για τους πολλούς αλλά σημαντικό και πάντα επίκαιρο για τους λίγους και μυημένους, συναντιούνται άνθρωποι καταξιωμένοι στον επαγγελματικό τους χώρο και με ιδιαίτερες ευαισθησίες σε θέματα προστασίας και ανάδειξης της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Είναι επίσης σπάνιες πια οι ευκαιρίες που τους δίνονται για να μεταφέρουν τα μεγάλα έργα του πολιτισμού στους νεότερους, μέσα από τη δική τους ματιά και τις ευαισθησίες, ώστε να συντελεσθεί η παραγωγική πολιτισμική συνέχεια. Οι νεότεροι δεν αδιαφορούν, απλά αποκόπτονται από τις πηγές που γεννούν την ιστορία τους και διαμορφώνουν την ταυτότητά τους. Τα πάντα γίνονται καθημερινότητα και η καθημερινότητα είναι κάθε φορά τυχαία χωρίς να χάνεται πίσω στο χρόνο και χωρίς ν'αναζητεί στο αύριο νόημα ύπαρξης.
Να, για παράδειγμα, τα «Σκαλάκια» στο Άργος. Αυτά τα εδώλια, όπως λένε κάτι περίεργοι αρχαιολόγοι, που ξεπηδούσαν μέσα από το χώμα και τη σκόνη του Μεγάλου Χρόνου και στα οποία μαζεύονταν οι πιτσιρικάδες του Άργους για να χαζέψουν, να περάσουν το χρόνο τους και να αστειευτούν. Από κάτω χιλιάδες χρόνια θαμμένης ανθρώπινης παρουσίας, φιλοσοφικών σκέψεων και πολιτικών ιδεών αγωνιούσαν να βγουν στην επιφάνεια, στο φως της μέρας, να παρουσιάσουν το δική τους εκδοχή για τον πολιτισμό και την καθημερινότητα. Οι αρχαιολόγοι δούλεψαν σκληρά, Έλληνες και ξένοι, έφεραν τα «Σκαλάκια» στο φως και μαζί με άλλες ανακαλύψεις έδωσαν στην πόλη ένα σημαντικό μέρος της ιστορικής της αίγλης.
Το αρχαίο θέατρο του Άργους, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης, της εθνικής και της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς, απελευθερωμένο από τη σκόνη του Χρόνου, αποτελεί πια μέρος της σύγχρονης πόλης. Το πώς οι σύγχρονοι εντάσσουν στην καθημερινότητά τους αυτή την διάσταση είναι μια ιστορία πονεμένη τόσο, όσο και η γενικότερη α-πολίτιστη συμπεριφορά μας απέναντι στο αστικό περιβάλλον και την ιστορία του. Το ίδιο συμβαίνει και με την αξία του: τη συμβολική και την ιστορική. Η πολιτική και παιδαγωγική του αξία χάνεται στα γκάζια των μηχανών, στα ντεσιμπέλ των περαστικών στερεοφωνικών, στις φωτογραφίες των κινητών τηλεφώνων, στις ολοένα και πιο χαμηλού επιπέδου παραστάσεις. Αλλά και η οικονομική του αξία δεν είναι ιδανικότερη. Κάποιοι γνώστες του ελληνικού πολιτισμού, περαστικοί, ξένοι οι περισσότεροι... Μόνο η ανταλλακτική του αξία στο παζάρι των πολιτικών σκοπιμοτήτων έμεινε, για να υπογραμμίζει με έντονη γραφή την κατάντια της Δημοκρατίας και το ξέφτισμα της έννοιας Πολίτης για την οποία φτιάχτηκαν ετούτα τα «σκαλάκια».
Η ματιά του Γιώργου Ζέρβα είναι διαπεραστική. Φτάνει κάτω από τη σκόνη την παλιά και μεταφέρει μέσω του φακού του την ιστορία σε λόγια και εικόνες. Ακολουθεί την ανασκαφική αφήγηση του Jean-Charles Moretti, καταγράφει τις ξεναγήσεις της Άλκηστις Παπαδημητρίου και φέρνει σε πρώτο πλάνο τις αναστηλωτικές παρεμβάσεις της Ελένης-Άννας Χλέπα. Δύο αρχαιολόγοι και μια αρχιτέκτονας-αναστηλωτής, περιηγούνται για μια ακόμη φορά στο χώρο του Αρχαίου Θεάτρου Άργους θυμίζοντας, εξηγώντας, υποδεικνύοντας, παιδαγωγώντας, μπροστά στο φακό του Γιώργου Ζέρβα που μεταφέρει το ζωντανό λόγο και προσαρμόζει την εικόνα στην ποιότητα και τους συμβολισμούς του. Παντρεύει τον επιστημονικό λόγο και την περιήγηση με τις λαϊκές εικόνες για τα «Σκαλάκια». Και δεν είναι μόνο εκείνες που βγαίνουν από τις μνήμες των μαθητικών χρόνων του κ. Ζήρα! Ο J-Ch. Moretti ξεδιπλώνει τις δικές του μνήμες από τις ανασκαφές, όταν τα παιδιά του Συνοικισμού μαζεύονταν γύρω τους με μάτια που τα όργωνε η περιέργεια να δουν γιατί σκαλίζουν το χώμα τούτοι οι περίεργοι άνθρωποι, οι αρχαιολόγοι, που τους μιλάνε για την ιστορία, για το μεγαλείο της αρχαιότητας, για την... αρχαία σκουριά!
Κι έπειτα η ματιά του Γιώργου Ζέρβα στρέφεται στη Συνάντηση και στη Γνωριμία του χώρου με τους σύγχρονους. Καταγράφει μια ομάδα Ιταλών τουριστών που θαυμάζουν την τέχνη και ανανεώνουν τη γνώση τους για την αρχαιοελληνική σκέψη και τη ρωμαϊκή της συνέχεια. Καταγράφει επίσης τη γνωριμία της θεατρικής ομάδας της «Αργολικής Πρότασης» με τη μοναδικότητα του χώρου σε σκηνοθετημένα από το Ν.Ταρατόρη αποσπάσματα των «Βάκχων» του Ευριπίδη. Ακόμη και ο φύλακας έχει το δικό του ρόλο ανοίγοντας την είσοδο στο κοινό για μια παράσταση που συνεχίζεται αδιάλειπτα αιώνες τώρα. Ο Γιώργος Ζέρβας τοποθετεί εικόνες και λόγια με ποιητική διάθεση. Πρέπει η έμφυτη ευγένεια που ξεχειλίζει στο πρόσωπο, στη συμπεριφορά και στο λόγο του να βοηθά και να συμπληρώνει την κινηματογράφηση, χαρίζοντας στην απλή κίνηση χάρη, προσθέτοντας φωτεινότητα στα πρόσωπα των ομιλούντων, δίνοντας διάσταση ανθρώπινη στο αστικό τοπίο που ξεπροβάλλει άχαρα δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο.
Ο Γ.Ζέρβας δεν έρχεται από το πουθενά. Ξεκινά από την απλότητα της κοινωνικής εμπειρίας ενός χωριού (Προσύμνη), για να την συνδυάσει με τον κοσμοπολιτισμό του Παρισιού όπου σπουδάζει την εικόνα. Αγγίζει απαλά το συναισθηματισμό μας πλέκοντας με μαεστρία την επιστημονική κατάθεση με τη λαϊκή ερμηνεία σε πλάνα ιστορίας που σημάδεψαν την πορεία αυτού του τόπου. Αναπολώντας με λυρισμό [(αφιερώματα: Μάρκος Βαμβακάρης (2000) Σμυρναίικο τραγούδι (2002), Μουσικοί του Κόσμου στην Κρήτη (2006-8)] ή καταγράφοντας την στυγνή πραγματικότητα [(Τώρα κάνω όνειρα- 18 Άνω: Τέχνη και Ψυχοθεραπεία στην Απεξάρτηση (2005), Οδύνη: μικρές ιστορίες ανεργίας (2008), Ο χρυσός της Αργολίδας-αγάπη και πόνος για το πορτοκάλι (2009)], ο Γιώργος Ζέρβας συμπληρώνει με τη δική του ιδιαίτερη ματιά τη σειρά των μαστόρων της εικόνας και του ήχου που χάρισαν στον τόπο αυτό στοιχεία μιας αυτογνωσίας που διαρκώς αποποιείται. Τα «εδώλια σκαλισμένα στο βράχο» γυρίστηκαν για να συμβάλουν στην προσπάθεια του «Διαζώματος» για τη διάσωση των αρχαίων θεάτρων και μπορείτε να το δείτε στον ιστότοπο του «Διαζώματος» μαζί με το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του ίδιου για τον αρχαιολογικό χώρο της Μεσσήνης. Όμως, ουσιαστικά, τα «Εδώλια σκαλισμένα στο βράχο» είναι ένα δώρο στην πόλη του Άργους και της θυμίζει μέσα από τις εικόνες του, πως οι άνθρωποι που μόχθησαν και συνεχίζουν να μοχθούν για την ανάδειξή του αρχαίου θεάτρου και των άλλων αρχαιολογικών της χώρων είχαν το χάρισμα της δωρεάς και τη δύναμη της αγάπης για τη διάσωση της ταυτότητά της. Γι'αυτό και είναι μια πόλη τυχερή... μέσα στην κακοτυχία του βανδαλιστικού σφαγιασμού της.
(Γ.Κόνδης)
http://argolika.gr/
