Η παράνοια στο Άργος (άρθρο)
19 Μαΐου 2016
του Γιάννη Μητρόπουλου,
Ανθρωπολόγου-ψυχολόγου
Ανθρωπολόγου-ψυχολόγου
Γνωστοί μου από το Άργος με παρακάλεσαν να λάβω υπόψη μου στοιχεία κάθε πλευράς που μου προμήθευσαν και να καταστρώσω γνώμη, σύμφωνα με την επιστημονική ιδιότητά μου, για όσα κατά κύριο λόγο συμβαίνουν στην πόλη την τελευταία πενταετία. Έτσι, συμβουλεύθηκα την εφημερίδα της Νεολαίας της διοικούσας δημοτικής Αρχής (“Ο Δημότης”), από το πρώτο φύλλο της, άρθρα έγκριτων πολιτών, παλαιότερα και νεότερα, για την κοινωνική δομή της πόλης και την πολιτική έκφανσή της, και συγκεντρωμένα στατιστικά στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας.
Το άρθρο που ακολουθεί αποτελεί απόσταγμα της επεξεργασίας των στοιχείων αυτών, είναι περισσότερο “διαγνωστικό”, αν και δεν αποφεύγεται η εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων. Καταρχήν θα πρέπει να πω ότι με έχει εντυπωσιάσει η διαπίστωση διαχρονικής δυσανεξίας στην πόλη, με τόσο μεγάλη και διαχρονική ιστορική παράδοση, αλλά και με ένα σημαντικό οικονομικό παρελθόν. Η δυσανεξία αυτή εντοπίζεται ιδίως μετά τη δεκαετία του 1950, όταν πια εκλείπει σταδιακά ο βιομηχανικός πυρήνας της πόλης και περιορίζεται η εμβέλεια της εμπορικής και παραγωγικής υποδομής της. Δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα το Άργος αποτελούσε το βιομηχανικό, εμπορικό αλλά και πνευματικό κέντρο ολόκληρου του τότε νομού Αργολιδοκορινθίας, μάλιστα παρά τις διακυμάνσεις του πληθυσμού του, ενώ βρισκόταν επίσης στο κέντρο σημαντικής αγροτικής παραγωγής. Οι συστηματικές ανασκαφές αρχαιολόγων ήδη από την αρχή του 20ού αιώνα ξανάφεραν στην επιφάνεια τη μεγάλη αρχαία κληρονομιά της πόλης, ενώ συστηματικές μελέτες από την αρχή της δεκαετίας του 1980 έφεραν επίσης στο φως την αξία της νεότερης αρχιτεκτονικής δημιουργίας και κληρονομιάς της. Πράγμα που ενισχύθηκε, πανελλήνια μάλιστα, από τον αγώνα για τη διάσωση των Στρατώνων Καποδίστρια.
Το παράδοξο και περίεργο είναι ότι το μεγάλο πλεονέκτημα της ιστορικής κληρονομιάς ουδόλως αξιοποιήθηκε, ιδίως μετά την παρακμή των άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων, σε κραυγαλέα αντίθεση με το παράδειγμα του Ναυπλίου. Όπου, σε εποχή που έλειπαν οικονομικές δραστηριότητες όπως του Άργους, ακριβώς η ιστορική κληρονομιά χρησιμοποιήθηκε ως ατμομηχανή της ανάπτυξης, εκτός βέβαια από το γεγονός ότι, έτσι, διαφυλάχθηκε, πρώτα για τους ίδιους τους κατοίκους του, η ιστορική μνήμη της πόλης. Και εδώ φυσικά έρχεται στην επιφάνεια ο παράγοντας της παιδείας και των μορφωμένων στρωμάτων των πόλεων. Αν η πρώτη υστερεί και τα δεύτερα είναι περιορισμένα και ασύντακτα, τότε ίσως και τα αλλού αυτονόητα καθίστανται εδώ δυσνόητα.
Εδώ και μία πενταετία στο Άργος έχει εγκατασταθεί μια δημοτική Αρχή που, μάλιστα, με το σχέδιο Καλλικράτης που μόλις είχε εισαχθεί στα ανά την Ελλάδα δημοτικά πράγματα, έφερε και στο Άργος τον “αέρα του χωριού”, με την ανάλογη νοοτροπία. Ο επικεφαλής της νέας δημοτικής Αρχής διακρίθηκε επί έτη για την τηλεοπτική ζωντάνια του και, μετά την ανάληψη της εξουσίας, δίνει δείγματα εργώδους δραστηριότητας, με σύνθημα να κάνει το παρελθόν της πόλης TABULA RASA, εμπνεόμενος όμως εντελώς αντιφατικά από το μυθολογικό παρελθόν της. Είναι ευνόητο ότι μεταξύ των δύο μεσολαβεί άπειρο χάσμα και κενό.
Μελετώντας λόγους, πράξεις και αποτελέσματα διαπιστώνεται ένα υπόβαθρο παράνοιας στην πόλη, μάλιστα με τον ορισμό που η επιστήμη δίδει στον όρο: εσφαλμένες εκτιμήσεις, παραληρηματικές ιδέες και ερμηνείες, μανία καταδιώξεως (είναι μόνιμη η επωδός για τους “εχθρούς του Άργους”), ευθιξία, αλαζονεία, φιλυποψία, εγωκεντρισμός. Τα πάντα να στρέφονται περί τον εαυτόν, με έμμονες ιδέες. Στις παρανοϊκές καταστάσεις οι έμμονες ιδέες είναι παράλογες και ψευδείς, υποστηρίζονται όμως με σθένος και με ακράδαντη πίστη. Διαπιστώνεται, επίσης, μία αυτοφιλία εξ ιδιοσυγκρασίας.
Το ίδιο το περαιωνόμενο έργο της ανάπλασης του ιστορικού κέντρου του Άργους, πέρα από τις κραυγαλέες νομικές πλημμέλειες που μου επισημάνθηκαν αλλά στις οποίες δεν υπεισέρχομαι, διακρίνεται από τηνφροντίδα να υλοποιηθεί μία πρόσοψη δίχως υποδομές, όλα δε να συγκλίνουν προς μία μοναδική κεντρική πλατεία, με ανάλογες κυκλοφοριακές αλλαγές, που ήδη έχουν επιφέρει ασφυξία στην πόλη. Βεβαίως, η πρόθεση να αποθαρρυνθεί η χρήση ιδιωτικού αυτοκινήτου των κατοίκων, για αποστάσεις μάλιστα που τη μέγιστη ο ίδιος την έκαμα (αρχαίο θέατρο-σταθμός λεωφορείων) σε περίπου 15 λεπτά, δεν μπορεί παρά να είναι επαινετή. Μόνο που τα συναφή προβλήματα (όπως, λ.χ. ανεφοδιασμός καταστημάτων, άμεση δυνατότητα επέμβασης οχημάτων ανάγκης κ.π.α.) δεν αντιμετωπίστηκαν καθόλου.
Μία πλατεία, λοιπόν, στο κέντρο της πόλης. Αυτό αντιστοιχεί έντονα προς την εμπεδωμένη σε κατοίκους χωριών αποδοχή- τελικά νοοτροπία της κεντρικής πλατείας του χωριού. Αλλά και αυτό συνδυάζεται με την ολοκληρωτική καταστροφή του κεντρικού πάρκου της πόλης και την απομείωση κατά το μισό του πάρκου της Παιδικής Χαράς, δηλαδή των δύο μοναδικών πνευμόνων πράσινου μέσα στην πόλη. Διαγιγνώσκω και εδώ μία νοοτροπία χωρικών: αφού το πράσινο περιβάλλει το χωριό (όταν βέβαια αυτό συμβαίνει), τι να το κάμω μέσα σε αυτό; Φυσικά είναι απορίας άξιο πώς η δημοτική Αρχή επικαλείται την ανυπαρξία πάρκων, μάλιστα σε μέγιστες ευρωπαϊκές πόλεις, όταν στην πραγματικότητα παντού σε αυτές επιδιώκουν διαρκώςόχι μόνο να διατηρήσουν και να αναβαθμίσουν το αστικό πράσινο, αλλά και να το αυξήσουν! Αν κάποιοι δεν ξέρουν, πώς δε συμβουλεύονται τουλάχιστο τους σωστούς ανθρώπους; Η εξαφάνιση κεντρικών πνευμόνων πρασίνου δεν είναι δυνατό να αναπληρωθεί με την εσπευσμένη φύτεψη κάποιων δέντρων περιφερειακά των πλατειών.
Μνημόνευσα και το κυκλοφοριακό: διαπιστωμένα πια δίχως σύγχρονη, συνολική, επιστημονική μελέτη εκτελέσθηκε αντιστροφή της φοράς όλων των κύριων δρόμων, με αποτέλεσμα το πλήρες κονφούζιο, για ντόπιους και, κυρίως, για επισκέπτες (το υπέστην και εγώ και φίλοι μου που ήρθαν μαζί μου).
Αλλά και άλλη εκδήλωση παράνοιας: είδα την ανακοίνωση κεντρικού επαγγελματικού συλλόγου, αναφερόμενη στο έργο, που το θεωρεί ως φιλικό για τους επισκέπτες. Αλλά ποιοι επισκέπτες και για πόσο να έρθουν στο Άργος, με τις ανύπαρκτες υποδομές; Για να επισκεφθούν τι ακριβώς; Την κεντρική πλατεία, να πιούν ένα καφέ και να πάρουν δρόμο (αν βέβαια βρουν να παρκάρουν); Ήρθε και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Μα όπου υπάρχουν κεντρικές τοπικές γιορτές επισκέπτεται τις πόλεις. Που όλες τον ανακηρύσσουν και επίτιμο δημότη τους (δεν έχω καταγράψει πόσες ακριβώς, αλλά σίγουρα εδώ και δεκαέξι μήνες είναι άνω των δέκα). Και για όλες βέβαια το τιμώμενο πρόσωπο κάτι συμπαθητικό θα βρει να πει. Επί της ουσίας ποιο το κέρδος;
Έκαμα λόγο για έμμονες ιδέες και για ακράδαντη πίστη σε αυτές. Ο “Μεγαλεξανδρισμός” έχει κτυπήσει σε δύο περιπτώσεις, στο κράτος των Σκοπίων και στο Άργος. Το να γίνει εν έτει 2016 διεθνές αεροδρόμιο στα πρόθυρα του Άργους και να συνδεθεί το γήπεδο του Άργους, μέσω τελεφερίκ (ας το πουν επιτέλους ελληνικά: τηλέφερον!) με το Κάστρο (στην κατάσταση που διαιωνίζεται, οι τουαλέτες του έλειπαν) είναι άλλες παρανοϊκές ιδεοληψίες.
Όπως και η ανακήρυξη ως «ηρώων» ανθρώπων που απλώς ήλκαν την καταγωγή τους από το Άργος και ή βρήκαν τον θάνατο, με πολλούς άλλους, σε πολεμικές συρράξεις, ή, πρόσφατα υπήρξαν θύματα αεροπορικών ατυχημάτων. Θυμίζω εν προκειμένω και τη φράση μεγάλου πολιτικού: «Αλλοίμονο στους λαούς που έχουν ανάγκη από ήρωες»….
Παρόλη την παράνοια που χαρακτηρίζει αυτές τις πρωτοβουλίες, φαίνεται ότι υπάρχουν άνθρωποι στην πόλη που «τρέφονται» με αυτές.
Το μέλλον είναι ταυτόχρονα άδηλο, αλλά και προδιαγεγραμμένο. Άδηλο διότι οι παρανοϊκές καταστάσεις, όταν δεν ποδηγετούνται, καταλήγουν στα πλέον αντίδρομα και καταστροφικά αποτελέσματα. Και αυτά προς το παρόν είναι απρόβλεπτα. Αλλά και προδιαγεγραμμένα, αφού είναι σίγουρο ότι μόνο σε τέτοια αποτελέσματα καταλήγουν όλες οι παρανοϊκές καταστάσεις (είδαμε τυπικά παραδείγματα, όπως του Ίντι Αμίν Νταντά στην Ουγκάντα και σε λίγο θα δούμε και του Ερντογάν). Αλλά προς το παρόν άδηλο παραμένει και το τι υπάρχει στο Άργος ως κοινωνικό στρώμα συνετών, μορφωμένων και αποφασισμένων ανθρώπων, με λογικές και δυναμικές απόψεις για την πόλη, αλλά εννοείται και με νοοτροπία αστών, δηλ. κατοίκων πόλης και όχι χωριού. Στη σύντομη διερευνητική παραμονή μου έμεινα με ερωτηματικά, και οφείλω να το ομολογήσω. Αλλά επειδή είμαι και αποφασιστικά αντιμοιρολατρικός, τίποτε απολύτως δεν αποκλείω.
