30-11-1943: Η επίθεση του ΕΛΑΣ στο γερμανικό φυλάκιο της Ανδρίτσας (και τα αντίποινα…)
30 Νοεμβρίου 2015
51 πατριώτες, κρατούμενοι των Γερμανών στις φυλακές της Τρίπολης, κρεμάστηκαν από τους Γερμανούς κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ανδρίτσας στις 5 Δεκεμβρίου 1943. Αιτία των εκτελέσεων ήταν η επίθεση που είχαν κάνει αντάρτες του ΕΛΑΣ στο γερμανικό φυλάκιο του σταθμού λίγες μέρες πριν, στις 30 Νοεμβρίου, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 15 Γερμανοί.
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε την ηρωική ενέργεια του ΕΛΑΣ, όπως την καταγράφει ο Θανάσης Β. Βασιλόπουλος στο ιστολόγιο Μυγδαλιά Αρκαδίας (mygdalia.blogspot.gr):
Οι οργανώσεις του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ της Αρκαδίας αποφάσισαν να εξουδετερώσουν το Γερμανικό φυλάκιο του σιδηροδρομικού σταθμού της Ανδρίτσας, γιατί εξυπηρετούσε τον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων κατοχής στην κεντρική και ανατολική Πελοπόννησο και αποτελούσε εμπόδιο στις επαφές των αντιστασιακών οργανώσεων της περιοχής. Το φυλάκιο βρισκόταν στα σύνορα των νομών Αρκαδίας και Αργολίδας.
Επειδή η περιοχή αυτή απείχε αρκετά από τις βάσεις των μεγάλων ανταρτικών τμημάτων και ήταν όπως την έλεγαν τότε, νεκρή περιοχή, καλυπτόταν περιοδικά από τις ανεξάρτητες ομάδες του ΕΛΑΣ Κυνουρίας και Μαντινείας. Η εντολή για την εξουδετέρωση του φυλακίου της Ανδρίτσας ανατέθηκε στη ομάδα του Φρίξου Ανδριανόπουλου.
Ο Φρίξος Ανδριανόπουλος ήταν προικισμένος με πολλές ικανότητες, ήταν θαρραλέος, τολμηρός, και είχε στην ομάδα του αντάρτες που ήσαν όλοι παλληκάρια. Η δύναμη της ομάδας ήταν: Φρίξος Ανδριανόπουλος, Παναγιώτης Δεκάζος (ο επονομαζόμενος Αντάρτος), Τάσος Δεκάζος, Κώστας Βρύνιος (ο επονομαζόμενος Οδυσσέας), Κοπίτας, Παύλος Μπουζιάνης, Κώστας Χαρμπής, Γιάννης Τσιλικάς, Δελίκας, Νίκος Ψιμούλης και άλλοι δύο. Συνολικά 12 άτομα. Ο οπλισμός τους ήταν ο εξής: Ο Φρίξος ένα πιστόλι, μια χειροβομβίδα και ένα μαχαίρι, ο Αντάρτος ένα αυτόματο Στεν και ένα ξίφος, ο Ψιμούλης ένα αυτόματο ιταλικής προέλευσης, και οι υπόλοιποι αγωνιστές διαφόρων τύπων ατομικά όπλα, από ένα γκρα του 1912 μέχρι ιταλικές αραβίδες.
Προτού καθοριστεί η μέρα του χτυπήματος, ο Φρίξος Ανδριανόπουλος μαζί με άλλους δύο αντάρτες, ντυμένοι με πολιτικά ρούχα, πλησίασαν κατ” επανάληψη το σιδηροδρομικό σταθμό και πήραν πληροφορίες καθώς και πλήρη αναγνώριση της τοποθεσίας, της δύναμης των Γερμανών, του οπλισμού τους, του καταυλισμού και της διάταξης των φυλακίων τους.
Στην προσπάθεια αυτή ο Φρίξος πήρε πολύτιμες πληροφορίες από το ΣταθμάρχηΤρύφωνα Καραμήτρο από τα Δολιανά, και από τον καφετζή του σταθμού Τάσο Λομβαρδιά από την Ανδρίτσα. Σύνδεσμος μεταξύ του σταθμού και των ανταρτών ήταν ο ΕΠΟΝίτης Αγγελής Μήλης από την Ανδρίτσα, ο οποίος εκτελέστηκε αργότερα εκεί από τους ταγματασφαλίτες.
Ύστερα από όλες τις πληροφορίες που μάζεψε η ομάδα, διαπιστώθηκε ότι η δύναμη των Γερμανών ήταν 25 άνδρες με επικεφαλής αξιωματικό. Οι Γερμανοί είχαν μοιραστεί σε τρία φυλάκια και καταυλισμούς, και το σπουδαιότερο ήταν το κέντρο και ακριβώς το κτίριο του σταθμού, όπου είχαν δύο μιδράλια, ένα οπλοπολυβόλο και πολλά αυτόματα. Ο Φρίξος εντόπισε την κυρίως σκοπιά με το πολυβολείο και τη διαμονή του Διοικητή της φρουράς.
Στις 30 Νοέμβρη του 1943 όλη η ομάδα συγκεντρώθηκε στο χωριό Πλατάνα της Κυνουρίας, και ο Φρίξος ανέπτυξε εκείνα που είχε επισημάνει στις αναγνωρίσεις του. Στις 10 περίπου το βράδυ η ομάδα πλησίασε σε απόσταση αναπνοής από το σταθμό και τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιό τους. Ο Γιάννης Τσιλικάς, ο Νίκος Ψιμούλης και ένας ακόμη αντάρτης θα εξουδετέρωναν με αιφνιδιασμό και θα καταλάμβαναν το δεξιό φυλάκιο που είχε λιγότερους Γερμανούς. Ο Φρίξος με τον Αντάρτο, το Βρύνιο και τον Δελίκα τράβηξαν έρποντας στο κέντρο. Οι υπόλοιποι ακροβολισμένοι σε διάφορα σημεία θα πυροβολούν προς κάθε κατεύθυνση που θα υπήρχε ανάγκη.
Ακολουθούμε την κυρίως αποστολή του κέντρου που ήταν και η βασική. Έρποντας έφτασαν οι παραπάνω τέσσερις στο παράθυρο του φυλακίου. Ορισμένοι Γερμανοί έπαιζαν χαρτιά και άλλοι κοιμόντουσαν. Αριστερά στη γωνία του κτιρίου ήταν ο σκοπός και πιο πέρα περίπου στα 40 μέτρα το μυδράλιο. Ο Φρίξος διατάζει με νεύμα τον Αντάρτο, ο οποίος με μια ριπή σκοτώνει το σκοπό και πηδάει ταυτόχρονα μέσα πυροβολώντας, ο Βρύνιος είχε πλησιάσει την είσοδο του σταθμού, κόβει το τηλέφωνο και συμπλέκεται στα χέρια με τους Γερμανούς φωνάζοντας τον Αντάρτο να ρίξει προς τα εκεί.
Πρέπει να τονιστεί ότι όλα αυτά έγιναν με μεγάλη ταχύτητα, ώστε τη στιγμή που σκοτώνεται ο σκοπός, ο Φρίξος μόνος του ορμάει για να καταλάβει το πολυβολείο. Όμως όπως αποδείχτηκε ο Φρίξος δεν πρόλαβε γιατί βρέθηκε σκοτωμένος ακριβώς 4 μέτρα από το πολυβολείο. Συνεπώς υπήρχε και άλλος σκοπός που τον πυροβόλησε.
Πρέπει να τονιστεί ότι όλα αυτά έγιναν με μεγάλη ταχύτητα, ώστε τη στιγμή που σκοτώνεται ο σκοπός, ο Φρίξος μόνος του ορμάει για να καταλάβει το πολυβολείο. Όμως όπως αποδείχτηκε ο Φρίξος δεν πρόλαβε γιατί βρέθηκε σκοτωμένος ακριβώς 4 μέτρα από το πολυβολείο. Συνεπώς υπήρχε και άλλος σκοπός που τον πυροβόλησε.
Από μετέπειτα μαρτυρίες επιζώντων μαχητών του ΕΛΑΣ που πήραν μέρος στη μάχη, και από τον καφετζή του σταθμού Τάσο Λομβαρδιά, έγινε γνωστό ότι ο Φρίξος καλώς είχε επισημάνει τη διάταξη του σταθμού, πλην όμως υπήρξε, κατά τη μαρτυρία του σταθμάρχη, μια άτυχη συγκυρία, δηλαδή εκείνη την ημέρα είχε έρθει δύναμη Γερμανών για να αντικαταστήσει τους πρώτους, που θα έφευγαν την επόμενη μέρα, και έτσι η δύναμη του σταθμού εκείνο το βράδυ ήταν διπλάσια.
Η άλλη ομάδα πλησίασε το δεξιό φυλάκιο, δεν μπόρεσε όμως να αιφνιδιάσει γιατί οι Γερμανοί τους αντιλήφτηκαν και άρχισαν να βάλουν με καταιγιστικά πυρά. Η ομάδα πυροβολώντας συμπτύχθηκε. Αφού τέλειωσαν με το κεντρικό φυλάκιο άρχισαν να υποχωρούν καλυπτόμενοι από τον Δελίκα. Ο Βρύνιος είχε πάρει όσα όπλα μπορούσε από το φυλάκιο. Εκείνη τη στιγμή ο Αντάρτος φωνάζει δυνατά: Φρίξο, Φρίξο.
Οι Γερμανοί πυροβολούν και τον τραυματίζουν ελαφρά στο χέρι. Ο Βρύνιος υποχωρώντας με τα όπλα φορτωμένος άρχισε να πυροβολεί. Τον εντόπισαν όμως οι Γερμανοί και τον σκότωσαν. Οι υπόλοιποι δέκα από τους δώδεκα της ομάδας γύρισαν στη Πλατάνα και από κει τράβηξαν για το Στόλο Κυνουρίας. Τα δύο παλληκάρια, ο αρχηγός Φρίξος Ανδριανόπουλος από την Τρίπολη και ο Κώστας Βρύνιος από τα Πηγαδάκια Αρκαδίας, σκοτώθηκαν επιτόπου.
Οι Γερμανοί είχαν 15 νεκρούς. Και για αντίποινα, στις 5 Δεκέμβρη 1943 κρέμασαν στο κτίριο του σταθμού και στις γύρω ελιές 51 Έλληνες πατριώτες τους οποίους πήραν από τις φυλακές της Τρίπολης. Το φυλάκιο όμως το εγκατέλειψαν.
Τα ονόματα των απαγχονισμένων πατριωτών
1. Αγγελέτος Παναγιώτης του Δημ από Γκορτσιά Λακωνίας
2. Αρτινιός Χρήστος του Παν από Σπάρτη
3. Βάγιος Διονύσης του Κων από Σπάρτη
4. Γιάτρος Πλούταρχος του Παν από Βουτιάνους Λακωνίας
5. Γαλάνης Γιάννης του Γεωργ από Βασσαρά Λακωνίας
6. Γεωργίτσης Γεώργιος από Βρονταμά Λακωνίας
7. Δαγρές Απόστολος από Τρίπολη
8. Δαλαμπίρας Γεώργιος από Σπάρτη
9. Δημάκος Αντώνιος του Ηλ. από Σπάρτη
10. Δουκάκης Θανάσης του Αντ από Μύλους Αργολίδας
11. Δελής Γιάννης του Γεωργ από Σπάρτη
12. Ζαμπιάς Δημήτρης του Ανδρ από Μύλους Αργολίδας
13. Ζαχαράκος Θεόδωρος από Σπάρτη
14. Κωνσταντακόπουλος Βασίλης του Γ από Σπάρτη
15. Καραλής Παναγιώτης του Κων από Βασσαρά Λακωνίας
16. Κανακίδης Θεόδωρος του Παν από Σπάρτη
17. Καρίλος Πολυζώης του Ζαχ από Ανώγεια Λακωνίας
18. Καρβούνης Θανάσης από Ξηροκάμπι Λακωνίας
19. Κοτσώνης Βασίλης του Βαγγ από Αη Γιάννη Σπάρτης
20. Κουμαρέλος Αναστάσης από Τρίπολη
21. Καράκος Γιάννης του Νικ από Γύθειο
22. Κουτσάρης Χρήστος του Δημ από Τρύπη Σπάρτης
23. Κωστάκης Ευστράτιος του Σαρ από Βουτιάνους Λακωνίας
24. Κωστάκης Νικόλαος του Σαρ από Βουτιάνους
25. Κωνσταντόπουλος Θεόδωρος του Γρ από Καμάρι Τεγέας
26. Λαζαρόπουλος Κων/νος του Βασ από Τρίπολη
27. Μητράκος Αναστάσιος από Ζαγάνου Πλατάνα Λακωνίας
28. Μπογιατζόπουλος Γιάννης του Γεωρ από Σπάρτη
29. Μουντζούρης Παναγιώτης του Κων από Βασσαρά Λακωνίας
30. Μουρζίνος Γεώργιος του Παν από Αναβρυτή Λακωνίας
31. Μελενίκος Θεοδόσης του Σπυρ από Τρίπολη
32. Μαχαίρας Γιάννης του Νικ από Γκορτσιά Λακωνίας
33. Μπεχράκης Κων/νος του Κυρ από Γύθειο
34. Νικολαΐδης Γεώργιος του Νικ από Σπάρτη
35. Παπαναστασίου Νίκος του Γεωργίου από Μυγδαλιά Αρκαδίας
36. Παπαναστασίου Ανδρέας του Γεωργίου από Μυγδαλιά Αρκαδίας
37. Πετράκης Δημήτριος του Κλεομ από Ρίζα Λακωνίας
38. Παναγούλιας Χρήστος του Χαρ από Σπάρτη
39. Ράλλης Νίκος από Καλαμάκι
40. Σταυράκος Χρήστος του Παν από Σπάρτη
41. Σταυρόπουλος Λεωνίδας του Δ από Βρύση Βασσαρά Λακωνίας
42. Σταυρόπουλος Παρασκευάς του Γεωρ από Βρύση Βασσαρά Λακωνίας
43. Σταματόπουλος Χαράλαμπος του Χρ από Σκλιβαίνη Λακωνίας
44. Σίδερης Απόστολος του Δημ από Τρίπολη
45. Τσαγγάρης Εμμανουήλ από Παλαιοπαναγιά Λακωνίας
46. Τσούσης Παρασκευάς του Γεωρ από Νεοχώρι Λακωνίας
47. Φλίντρας Αναστάσης του Γεωρ από Κρήνη Λακωνίας
48. Φατούρος Γεώργιος του Νικ από Λαγκάδια Αρκαδίας
49. Χαραλαμπόπουλος Χαράλαμπος από Διαβολίτσι Μεσσηνίας
50. Χαραλάς Χαράλαμπος του Δημ από Τρίπολη
51. Ψαρρός Γεώργιος του Αναστ από Τρίπολη.
52. Επίσης το Μάη του 1944 εκτελέστηκε από ταγματασφαλίτες στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ανδρίτσας ο Μίλλης Αγγελής του Ανδρέα.
1. Αγγελέτος Παναγιώτης του Δημ από Γκορτσιά Λακωνίας
2. Αρτινιός Χρήστος του Παν από Σπάρτη
3. Βάγιος Διονύσης του Κων από Σπάρτη
4. Γιάτρος Πλούταρχος του Παν από Βουτιάνους Λακωνίας
5. Γαλάνης Γιάννης του Γεωργ από Βασσαρά Λακωνίας
6. Γεωργίτσης Γεώργιος από Βρονταμά Λακωνίας
7. Δαγρές Απόστολος από Τρίπολη
8. Δαλαμπίρας Γεώργιος από Σπάρτη
9. Δημάκος Αντώνιος του Ηλ. από Σπάρτη
10. Δουκάκης Θανάσης του Αντ από Μύλους Αργολίδας
11. Δελής Γιάννης του Γεωργ από Σπάρτη
12. Ζαμπιάς Δημήτρης του Ανδρ από Μύλους Αργολίδας
13. Ζαχαράκος Θεόδωρος από Σπάρτη
14. Κωνσταντακόπουλος Βασίλης του Γ από Σπάρτη
15. Καραλής Παναγιώτης του Κων από Βασσαρά Λακωνίας
16. Κανακίδης Θεόδωρος του Παν από Σπάρτη
17. Καρίλος Πολυζώης του Ζαχ από Ανώγεια Λακωνίας
18. Καρβούνης Θανάσης από Ξηροκάμπι Λακωνίας
19. Κοτσώνης Βασίλης του Βαγγ από Αη Γιάννη Σπάρτης
20. Κουμαρέλος Αναστάσης από Τρίπολη
21. Καράκος Γιάννης του Νικ από Γύθειο
22. Κουτσάρης Χρήστος του Δημ από Τρύπη Σπάρτης
23. Κωστάκης Ευστράτιος του Σαρ από Βουτιάνους Λακωνίας
24. Κωστάκης Νικόλαος του Σαρ από Βουτιάνους
25. Κωνσταντόπουλος Θεόδωρος του Γρ από Καμάρι Τεγέας
26. Λαζαρόπουλος Κων/νος του Βασ από Τρίπολη
27. Μητράκος Αναστάσιος από Ζαγάνου Πλατάνα Λακωνίας
28. Μπογιατζόπουλος Γιάννης του Γεωρ από Σπάρτη
29. Μουντζούρης Παναγιώτης του Κων από Βασσαρά Λακωνίας
30. Μουρζίνος Γεώργιος του Παν από Αναβρυτή Λακωνίας
31. Μελενίκος Θεοδόσης του Σπυρ από Τρίπολη
32. Μαχαίρας Γιάννης του Νικ από Γκορτσιά Λακωνίας
33. Μπεχράκης Κων/νος του Κυρ από Γύθειο
34. Νικολαΐδης Γεώργιος του Νικ από Σπάρτη
35. Παπαναστασίου Νίκος του Γεωργίου από Μυγδαλιά Αρκαδίας
36. Παπαναστασίου Ανδρέας του Γεωργίου από Μυγδαλιά Αρκαδίας
37. Πετράκης Δημήτριος του Κλεομ από Ρίζα Λακωνίας
38. Παναγούλιας Χρήστος του Χαρ από Σπάρτη
39. Ράλλης Νίκος από Καλαμάκι
40. Σταυράκος Χρήστος του Παν από Σπάρτη
41. Σταυρόπουλος Λεωνίδας του Δ από Βρύση Βασσαρά Λακωνίας
42. Σταυρόπουλος Παρασκευάς του Γεωρ από Βρύση Βασσαρά Λακωνίας
43. Σταματόπουλος Χαράλαμπος του Χρ από Σκλιβαίνη Λακωνίας
44. Σίδερης Απόστολος του Δημ από Τρίπολη
45. Τσαγγάρης Εμμανουήλ από Παλαιοπαναγιά Λακωνίας
46. Τσούσης Παρασκευάς του Γεωρ από Νεοχώρι Λακωνίας
47. Φλίντρας Αναστάσης του Γεωρ από Κρήνη Λακωνίας
48. Φατούρος Γεώργιος του Νικ από Λαγκάδια Αρκαδίας
49. Χαραλαμπόπουλος Χαράλαμπος από Διαβολίτσι Μεσσηνίας
50. Χαραλάς Χαράλαμπος του Δημ από Τρίπολη
51. Ψαρρός Γεώργιος του Αναστ από Τρίπολη.
52. Επίσης το Μάη του 1944 εκτελέστηκε από ταγματασφαλίτες στο σιδηροδρομικό σταθμό της Ανδρίτσας ο Μίλλης Αγγελής του Ανδρέα.
